Kırılma noktası: Taxi Driver & Ronald Reagan

Takvim yaprakları 1981 yılından düşüyordu. 30 Martʼa gelindiğinde ise dünya basınını derinden sarsacak büyük bir olay yaşanacaktı... Washington DCʼdeki Hilton Oteliʼnin önünden yankılanan altı el silah sesi başkent sokaklarında bir anda büyük bir korkuya sebep oldu. Sinema kuşkusuz, tıpkı bugün olduğu gibi o gün de insanlar üzerinde büyük bir etkiye sahipti. Peki bu hadisenin Martin Scorsese imzalı kült film Taxi Driver ile bağlantısı neydi? Bu yazımda size sanatın ve hayatın ürkütücü bir şekilde iç içe geçtiği o günü detaylarıyla anlatacağım. Eğer ehliyetiniz ve ruhsatınız yanınızdaysa, ilk durağımız:

Taxi Driver (1976)

Martin Scorsese'nin yönettiği Taxi Driver, vizyona girdiği 1976 yılından itibaren sinema tarihinde unutulması mümkün olmayan bir etki bıraktı. Film, sinema tarihinin en rahatsız edici ve düşündürücü portrelerinden birini sunar. Vietnam Savaşı gazisi Travis Bickle'ın New York'un karanlık ve yozlaşmış sokaklarında taksi şoförlüğü yaparken yaşadığı yabancılaşma ve çöküşü anlatır. Yalnızlık, öfke, anksiyete ve uykusuzlukla baş eden Travis, Manhattan sokaklarına indiğinde ise kendisini fuhuş, uyuşturucu, şiddet ve çaresizlikle dolu insanların olduğu bir dünyada bulur. İç dünyası ve dışarısı arasında sıkışıp kalan Travisʼe yaşadığını hissettiren iki kişi vardır. İlki senatör ve başkan adayı Charles Palantine'in kampanyası için çalışan güzel Betsy. Diğeri ise sürekli fuhuştan kurtarmayı hayal ettiği ve henüz çocuk olan Irisʼtir.

Her iyi filmin, iyi bir senaryosu vardır. Burada odağımızı Paul Schraderʼe kaydırıyoruz. Filmin senaristi olan Schrader, 1981 yılında verdiği bir röportajda insomnia (uykusuzluk) ile mücadele ederken New York sokaklarında yaşama deneyimlerinden bahsetti. Bütün gece uyanık hâldeyken, zihnini meşgul etme arzusuyla kendini pornografik kitapçılar ve sinema salonlarında buldu. Bunlar olurken evliliği bitti ve daha sonra beraber yaşadığı kız arkadaşı onu terk etti. Bu süreçten sonra birkaç haftasını arabada yaşayarak geçirdi. Schrader, Taxi Driver senaryosunu, yaşadığı bu deneyimlerin ardından kaleme aldığı altmış sayfalık taslağı esas alarak iki haftadan az bir sürede tamamladığını ifade etmişti. O dönem hâlen Amerikan halkının travmasını yaşadığı Vietnam Savaşıʼnı da Travis karakterinin hikâyesine ekledi. Böylece hem Travisʼin psikozunun temel nedenini oluşturabilecek hem de Amerikan sinema seyircisiyle bağ kurabilecekti. Bu noktada Schraderʼin öngörüsü başarılı oldu. Travis karakteri gibi yaşadığı toplumun içerisinde uyumsuzluk yaşayan, yabancılaştığı bu dünyada bir çıkış noktası arayan pek çok insan vardı. Bu insanlardan sadece biri, Amerikan siyasi tarihine ve dünya basınına konu olacaktı:

John Hinckley Jr.

John Hinckley Jr. şarkı sözü yazarı olma hayalleri taşıyan genç bir adamdı. 21 yaşında bu hayallerinin peşinden giderek 1976 yılının Nisan ayında Oklahamaʼdaki ailesinin yanından taşınıp Los Angelesʼa geldi. Ailesinin desteğiyle Hollywoodʼda küçük bir daire tutan John, 1976ʼda geçirdiği o yaz on beş kez dünya sinema tarihinde yoğun bir ilgi çeken Taxi Driver filmini izledi. Johnʼın odağında tüm film boyunca Iris karakterine hayat veren Jodie Foster vardı.

Jodie Foster, kariyerine çocuk model olarak başlamıştı ve Disney yapımları olan Napoleon and Samantha (1972), Freaky Friday (1976) ve Candleshoe (1977) filmlerinden sonra Martin Scorsese'nin Alice Don't Live Here Anymore (1974) filminde rol almıştı. Yine Martin Scorseseʼnin Taxi Driver (1976) filminde fuhşa sürüklenen 12 yaşındaki Irisʼi canlandırdığında henüz 14 yaşındaydı.

John; Irisʼi sürekli fuhuştan kurtarmayı hayal eden Travis gibi, Jodie Fosterʼı takıntı hâline getirmişti. Yale Üniversitesi psikoloğu olan Dr. Ernst Prelingerʼin daha sonra paranoid şizofreni teşhisini koyacağı Johnʼun Travisʼe benzeyen başka bir yönü de diğer insanlara aşırı bağımlı, değersizlik duygusuyla bütünleşmiş ve yalnız kaldığında da fantezilere kapılan bir yapıda olmasıydı. İçe dönük yapısının da elverişli olmasıyla fantezi ve gerçek yaşam arasındaki ayrımı yapamayan John, ailesine Lynn Collins adında hayali bir kız arkadaşından söz ediyordu. Nevroz ataklarıyla da mücadele eden Johnʼa, doktorları antidepresan ve sakinleştirici vermeye başlamıştı.

Yakın bir dönemde Jodie Foster, Yale Üniversitesiʼne gittiğinde John da peşinden bir süreliğine New Haven-Connecticut'a taşındı. Ailesi yazma kursuna gitmesi için ödenek ayırsa da John bu bütçeyi Jodie Fosterʼa aşk mektupları yazmak, telefonla ses kaydı bırakmak ve hediyeler yollamak için kullandı. Jodie Foster'la bir türlü anlamlı bir iletişim kuramayan John, bu kez Foster'ı etkilemek için Travis Bickle gibi radikal bir yol izlemeyi seçti. Uçak kaçırmak ve kendini öldürmek de seçenekler arasında olsa da en sonunda 1980 Amerika Birleşik Devletleri seçimleri kampanyasını sürdüren Jimmy Carterʼa bir suikast düzenlemeye karar verdi. O sıralarda ABD Başkanlık görevini sürdüren Jimmy Carterʼı yakın takibe alan John, Ohioʼda başkanın altı metre yakınına kadar sokulmayı başarmıştı.

9 Ekim 1980 tarihinde ise Jimmy Carter, Nashville-Tennessee'deyken, John aynı şehirde başkanı takipteydi. Fakat New Yorkʼa giden bir uçağa binmeye çalıştığı sırada el çantasına koyduğu 3 boş silah ve kelepçelerle birlikte tutuklandı. Metropolitan Nashville Polis Departmanı’na teslim edilen Johnʼun silahlarına ve kelepçelerine el koyulduktan sonra, mahkeme tarafından 50 dolar kefalet ve mahkeme masrafları ödenmek şartıyla aynı gün serbest bırakıldı.

Suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlanan ve bir daha asla Jimmy Carterʼa ulaşamayacağını anlayan John umutsuzluk içinde bu çabasına devam etti. Tutuklanmasından sadece 4 gün sonra, 13 Ekim 1980ʼde bir rehinci dükkânı buldu ve buradan daha fazla sayıda silah satın aldı. Ailesinden gelen 3600 doların tamamını bu süreçte harcayan John, eve beş parasız bir şekilde döndü. Eve döndükten sonra dört ay boyunca depresyon nedeniyle tedavi görse de çabalar sonuçsuz kaldı.

20 Ocak 1981 tarihinde Ronald Reaganʼın başkanlık görevine başlamasının ardından Johnʼun aklında yeni bir hedef belirmişti. Johnʼun, Jimmy Carter veya Ronald Reaganʼla şahsi hiçbir sorunu yoktu. Tek önemli olan başkanı vurup, Jodie Fosterʼı etkileyebilmekti... Jimmy Carterʼın görevine veda etmesi artık şüpheli listesinde olmayan Johnʼun sadece işini kolaylaştıracaktı. John yeni planı için John F. Kennedy suikastı hakkında bilgi toplamaya başlamıştı. Burada ilginç olan şu ki Taxi Driver filminin senaristi olan Paul Schrader da 1972 yılında başkan adayı George Wallece vuran Arthur Bremerʼın günlüklerinden ve 1975 yılında ABD başkanlığı görevini sürdüren Gerald Fordʼa suikast girişiminde bulunan Sara Jane Mooreʼdan ilham almıştı.

John, planını uygulamak için 29 Mart 1981 tarihinde Los Angelesʼtan yola çıkarak Washington DC'ye geldi. Gazetelerden, Reaganʼın bir gün sonra Hilton Oteliʼnde bir konferansa katılacağını öğrenen John, bütün hazırlıklarını yaptıktan sonra doğru zamanı beklemeye koyuldu.

30 Mart 1981

Geceyi bir otelde geçiren John, odadan Jodie Foster için bir mektup bırakarak ayrıldı. Mektubunda şunları yazmıştı:

"Sevgili Jodie,

Reagan'ı vurma girişimimde öldürülme ihtimalim kesin gibi. İşte şimdi tam da bu nedenle sana bu mektubu yazıyorum. Şu ana kadar çok iyi bildiğin üzere, seni çok seviyorum. Geçtiğimiz yedi ay boyunca, sende bir ilgi uyandırabileceğime dair zayıf bir umutla sana düzinelerce şiir, mektup ve aşk mesajı bıraktım. Seninle birkaç kez telefonda konuşmuş olsam da sana basitçe yaklaşıp kendimi tanıtma cesaretine asla sahip olmadım. Utangaçlığımın yanı sıra, dürüst olmam gerekirse seni sürekli varlığımla rahatsız etmek istemedim. Kapına ve posta kutuna bırakılan birçok mesajın can sıkıcı olduğunu biliyorum ancak sana olan aşkımı ifade etmenin benim için en acısız yolunun bu olduğunu hissettim.

En azından adımı ve sana karşı neler hissettiğimi bildiğin gerçeği beni çok mutlu ediyor. Kaldığın yurdun etrafında dolaştığımda, ne kadar alaycı olursa olsun, biraz da olsa konuşulan biri olduğumu fark ettim. En azından seni her zaman seveceğimi biliyorsun. Jodie, eğer kalbini kazanıp ve hayatımın geri kalanında, ister tam bir bilinmezlik içinde ister her ne şekilde olursa olsun seninle yaşayabilseydim, Reagan'ı vurma fikrinden bir saniye bile tereddüt etmeden vazgeçerdim.

Sana itiraf etmeliyim ki bu girişime şimdi devam etmemin nedeni, seni etkilemek için daha fazla bekleyememiş olmam. Hiçbir şüpheye mahal vermeden, tüm bunları senin için yaptığımı anlamanı sağlamak adına hemen şimdi bir şeyler yapmalıyım! Özgürlüğümü ve muhtemelen hayatımı feda ederek, hakkımdaki fikrini değiştirmeyi umuyorum. Bu mektubu, Hilton Oteli'ne gitmeden sadece bir saat önce yazıyorum. Jodie, senden kalbine bakmanı ve en azından bu tarihi eylemle saygını ve sevgini kazanma şansını bana vermeni rica ediyorum.

Seni sonsuza dek seveceğim,

John Hinckley."

Taksiyle 14:27ʼde Hilton Oteliʼne gelen John, kalabalığın arasına karışmıştı. Yağmurlu bir gün olmasını da fırsat bilerek, Röhm RG-14 model silahını kıyafetine gizlemeyi başardı. Reagan otelden çıkar çıkmaz, John silahını başkana doğrultup altı el ateş etti. Yüzlerce kişilik kalabalık bir anda, şaşkınlık ve korku içerisinde sağa sola dağıldı.

İlk mermi basın sekreteri James Bradyʼnin başına isabet etti. İkinci mermi polis memuru Thomas Delahantyʼi boynundan yaraladı. Üçüncü atış ıskaladı ve caddenin karşısındaki bir pencereye isabet etti. Dördüncü merminin adresi Reaganʼı korumak üzere orada bulunan ve başkanı korumak için kendini siper eden Gizli Servis Ajanı Timothy McCarthy’nin karnıydı. Beşinci mermi başkanlık limuzininin zırhlı camına saplandı. Altıncı ve son mermi ise bu kez yine aynı limuzinin camından sekerek, Reaganʼın sol koltuk altından göğsüne isabet etti. John amacına ulaşmıştı.

Bu olayın yaşandığı sıralarda silah seslerini duyar duymaz, olay yerine koşan genç bir fotoğrafçı vardı. Yıllar sonra tüm dünyanın saygı duyacağı ve her projesiyle dünyanın görsel şiirini yazacak olan bu fotoğrafçının ismi ise:

Sebastião Salgado

Henüz fotoğrafçılık kariyerinin başlarındayken ilk kişisel projesini finanse etmek amacıyla 1979'da Paris merkezli Magnum ajansına katılan Sebastião Salgado, kaderin cilvesiyle tarihin önemli bir anına tanıklık edecekti. The New York Times'ın Ronald Reagan hükûmetinin ilk 100 gününü belgeleme talebi üzerine Salgado, son anda Reagan'a bir hafta boyunca eşlik etme planı yapmıştı. Akreditasyonu olmamasına rağmen, ödünç aldığı bir kravat ve ayakkabıyla 15 güvenlik görevlisini Hilton Oteliʼne taşıyan bir araca binmeyi başardı. İlk silah sesini duyduğunda, araç hâlâ hareket hâlindeyken atlayarak saldırının fotoğraflarını çekme fırsatını yakalayan üç fotoğrafçıdan biri oldu.

Salgado, olay yerine vardığında peş peşe ateşlenen kurşunlar hedeflerini bulmuştu. Ohio-Cleveland'dan bir işçi sendikası yetkilisi olan Alfred Antenucci, John'un yakınında duruyordu ve onu ateş ederken gördü. Antenucci, John'un kafasına vurarak onu yere düşürüp, etkisiz hâle getirdi. Bütün bunlar yaşanırken şüphesiz günün kazananı Sebastião Salgado’ydu. Fotoğrafların ona 250.000 dolardan fazla kazandırdığı tahmin ediliyor. Salgado bunu onaylamasa da şöyle anlatır: "Bu, Paris'te bir araba ve bir daire satın almak için yeterliydi."

Perde kapandığında...

Tüm bunlar yaşandıktan sonra Jodie Foster, uzun bir süre bu suikast girişimi ve John Hinckley Jr. hakkında konuşmaktan kaçındı. Johnʼun mahkemesi devam ederken bile mesafesini korumaya gayret eden Jodie Fosterʼın sadece videoya çekilmiş olan ifadesi duruşmada gösterildi. Jodie Foster, yıllar sonra katıldığı 1999'daki Charlie Rose ile 60 Minutes II programında John Hinckley Jr. sorusu sorulduğunda, "Bunun üzerinde çok fazla durmaktan hoşlanmıyorum... O olayla hatırlanan oyuncu olmayı hiç istemezdim. Çünkü benimle hiçbir ilgisi yoktu. Ben biraz talihsiz bir olay yeri tanığıydım. Ama... 17, 18 yaşındayken böyle bir dramanın içine sürüklenmek benim için çok travmatik, tuhaf bir tarihî andı" cevabını verdi.

John Hinckley Jr., Başkan Ronald Reagan'a suikast girişimiyle ilgili 13 suçlamanın tamamından akıl sağlığı yerinde olmaması nedeniyle suçsuz bulundu. Bu kararla birlikte, hapis cezası almak yerine bir psikiyatri hastanesi olan St. Elizabeths Hastanesi'ne sevk edildi. Burada 35 yıl geçirdi. İlk yıllarda intihar girişiminde bulunsa da yıllar içinde uyum sağlayarak buradaki yaşamına adapte oldu. Buradayken de müzikle olan bağını koparmadı. Gitar çalmaya ve şarkı söylemeye devam etti.

1999 yılında refakatçi eşliğinde sinema, bowling, bilardo gibi etkinliklere katılmasına izin verildi. 2016 yılında ise bir federal yargıç, John’un artık toplum için bir tehdit oluşturmadığı gerekçesiyle psikiyatrik gözetim şartıyla tahliye edilmesine karar verdi. 2022 yılında ise on yıllarca süren tedavisinin ardından, büyük ölçüde iyileşme gösteren John Hinckley Jr. için tüm cezai kısıtlamalar kaldırıldı.

John, bugünlerde Williamsburg, Virginia'da yaşıyor ve 40.000’den fazla abonenin olduğu bir YouTube kanalına sahip. Bu kanalda konserlerini, video kliplerini ve seslendirdiği beste ve coverʼları yayımlamaya devam ediyor.

John kendisinin salıverilmesini şiddetle kınamasına rağmen, 17 Temmuz 2024'te yaşanan Donald Trump'a suikast girişiminin ardından olaya ilişkin şu sözleri söylemiştir:

"Şiddet gidilecek yol değildir. Barışa bir şans ver."

Kaynakça

Gardiner Harris. "John Hinckley, Who Tried to Kill Reagan, Will Be Released". New York Times, July 27, 2016.

Abel Riojas. Charlie Rose on 60 Minutes II: "Jodie Foster, Reluctant Star". CBS News, 1999.

Ronald Reagan. "Larry King Live: Remembering the Assassination Attempt on Ronald Reagan". CNN, 2001.

Número Agencia Fotografica, 2013.

Robert Pear. "It's Business as Usual at the Shop in Dallas where Hinkley Bought Gun". The New York Times. August 14, 1981.

"Agents Tracing Hinckley's Path Find a Shift to Violent Emotion". The New York Times. April 5, 1981.

Douglas Linder. "The Trial of John W. Hinckley, Jr". UMKC School of Law.

Dr. Ernst Prelinger. "John W. Hinckley Jr.'s scores on psychological tests revealed..." UPI-United Press International), 1982.

"John W. Hinckley Jr.: A Biography", University of Missouri–Kansas City School of Law, 2011.

"Letter written to Jodie Foster by John Hinckley Jr", University of Missouri– Kansas City School of Law, 1981.

Richard Thompson. Film Comment: "Charles Michener, Paul Schrader on Taxi Driver". Issue: March-April, 1976.

Tom Snyder. The Tomorrow Show. NBC, 1981.

Onur Gazi. "Objektifin ardında: Salgado". Tercüman, 2025.

Martin Scorsese. Taxi Driver. Columbia Pictures, 1976.

Box Office Mojo. IMDb, Taxi Driver, 1976.