İş âlimlere kaldı

Belki iç politika dedikodularından vakit bulup da kulak veremediniz: Son günlerde Cenevre’de pek önemli bir sulh konferansı daha toplanmış ve insanlığın istikbali bakımından birçok mühim neticeler elde edip dağılmıştır. Temsilcileri, umumiyetle, atom ve uranyum uzmanı, fizik bilginlerinden mürekkep bu konferansta münakaşa konusu, atom enerjisinin yıkıcı harp endüstrisi yanı sına yapıcı sulh endüstrisinde kullanılması ve bundan büyün milletlerin faydalanmasının temini davasıdır. İlk bakışta yalnız teknik mahiyette gözüken bu bahsin milletlerarası uzlaşma ve anlaşma teşebbüsleriyle, hatta ekonomice geri memleketlerin kalkınma hareketleriyle pek büyük alakası olduğu söyleniyor. Bundan başka Cenevre’deki konferansın en yetkili üyelerinden bir Fransız âliminin beyanatına inanılacak olursa, şimdiye kadar barış yolunda atılan adımların karşısına dikilen ve adına Demir Perde denilen yegâne engel, ilk defa olarak bu vesile ile aralanmış, yani Rus âlimleri atom üzerindeki tecrübelerini açıklamaya başlanmıştır.

Eğer iş gerçekten bu merkezde ise eğer Ruslar ilk iyi niyetlerini, ilk hulûs ve açık kalpliliklerini böyle bir ilim atmosferi içinde gösterebilmek imkânını bulmuşlarsa, insanın diyeceği gelir ki keşke şimdiye kadar milletlerin mukadderatıyla ilgili bütün meselelerin, bütün davaların halli vazifesi, politikacılar ve diplomatlar yerine, âlimlere verilseydi. Öyle ya Eflatun’dan Ernest Renan’a kadar birçok hâkimlerin dileyip söyledikleri şey de bu değil miydi? Onlar “İlim ve felsefe, insanı bütün hırsların, tamahların, kinlerin üstüne çıkarır ve dünya hadiselerine objektif bir gözle yüksekten bakma hassasını verir. Bir devletin veya milletlerarası bir nizamın sevk ve idaresi de ancak bu hassalarla mümkün olabilir” demezler miydi?

Atom enerjisi konferansına dair havadisleri, beyanatları okurken bana, eski hâkimlerin bu düşünceleri gerçekleşiyor gibi geldi. Lakin iki endişe kendimi büsbütün iyimserliğe kaptırmama mani oluyor: Biri, atom enerjisinin gene harp endüstrisinde kullanılabileceğini sezdiren haberler; öbürü konferans kararlarının en son gene Birleşik Milletler teşkilatının, yani politik ve diplomatik demagojinin tasvibine arz edileceğini gösteren emareler…