Son ışıklar sönmeden: Fangio’dan Norris’e son viraja kalan şampiyonluklar

2025 Formula 1 Pilotlar Şampiyonası, sezonun son yarışına girerken Lando Norris, Max Verstappen ve Oscar Piastri'nin mücadele ettiği üçlü bir mücadeleye sahne oluyor.

Beşinci kez şampiyonluk peşinde koşan Red Bull'lu Verstappen, Britanyalı Norris'in 12 puan gerisinde, Piastri ile Verstappen arasında 4 puan var.

McLaren pilotları Norris ve Piastri, ilk F1 şampiyonluklarını hedefliyor. Üç pilotun final yarışına şampiyonluk şansıyla girmesi pek sık rastlanan bir durum değil. Peki Formula 1 tarihinde daha önce hangi çekişmeler yaşandı?

Farina, Fangio ve Fagioli'yi çekiştiriyor – 1950

İlk Formula 1 Dünya Şampiyonası, İtalya'daki Monza pistindeki son yarışa kadar devam etti ve Alfa Romeo'dan Juan Manuel Fangio, Giuseppe Farina ve Luigi Fagioli yarıştı. Grand Prix'ye girerken, Arjantinli Fangio, İtalyan Fagioli'nin iki puan, bir diğer İtalyan Farina'nın ise dört puan önündeydi. Mekanik sorunlar Fangio'nun öğleden sonrasını sonlandırdı ve Farina yarışı kazanarak ilk sürücüler şampiyonluğunu garantiledi. Fagioli ise yarışta ve genel klasmanda üçüncü sırada yer aldı. Fangio, 1951 ile 1957 yılları arasında beş şampiyonluk kazandı ve F1'in tüm zamanların en iyilerinden biri olarak kabul ediliyor.

Britanyalıların savaşı – 1964

John Surtees, 1964'teki F1 şampiyonluğuyla iki tekerlekli ve dört tekerlekli araçlarda dünya şampiyonluğu kazanan tek adam oldu. Surtees, Meksika'daki final öncesinde İngiliz Graham Hill'in beş puan gerisindeydi, İskoç Jim Clark ise dört puan geride üçüncü sıradaydı. 1962 şampiyonu BRM'li Hill, Surtees'in Ferrari takım arkadaşı Lorenzo Bandini ile yaşadığı çarpışma nedeniyle yarış dışı kaldı. Lotus kullanan Clark, önden hâkimiyet kurarak galibiyete doğru ilerliyordu ancak son turda yağ sızıntısı nedeniyle durmak zorunda kaldı. Clark'ın sorunlarını gören Ferrari, Bandini'ye Surtees'in ikinci sıraya geçmesine izin vermesini emretti ve bu da ona Hill'in bir puan önünde şampiyonluğu getirdi.

Piquet, 1981'de bir otoparkta şampiyonluğu alıyor

2023 yılında F1 takvimine dâhil edildiğinden beri Strip'e odaklanan Las Vegas Grand Prix'si genel olarak büyük bir başarı olarak değerlendiriliyor ancak etkinliğin ilk tekrarı değil. 1981 ve 1982 yıllarında Caesars Palace otelinin otoparkına inşa edilen pistte Caesars Palace Grand Prix'si düzenlendi. Her iki yılda da şampiyonluk belirleyici yarışlara ev sahipliği yapmış olmasına rağmen, ne mekân ne de pist sevgiyle anılıyor. 1981'de Williams'tan Carlos Reutemann, Brabham'dan Nelson Piquet'in bir puan önündeydi ve Ligier'den Jacques Laffite de hâlâ yarıştaydı. Fransız Lafitte'in, sadece ilk altı pilotun puan alabildiği bir dönemde, şans bulması için birinci veya ikinci olması gerekiyordu. Arjantinli Reutemann pole pozisyonundan başlayarak iyi bir performans sergilemiş gibi görünüyordu. Ancak yarış boyunca geriledi ve sonunda sekizinci oldu, yarışın galibi ve takım arkadaşı Alan Jones'un gerisinde kaldı. Brezilyalı Piquet, son etaplarda aşırı sıcak çarpmasıyla mücadele etmesine rağmen beşinci sırada yarışı tamamlayarak, Laffite'in altıncı sırada yer aldığı Reutemann'ı geçmek için ihtiyaç duyduğu iki puanı aldı.

“Ve bu kesinlikle Mansell” – 1986

Nigel Mansell'in hayallerinin ve sol arka lastiğinin paramparça olduğu gün. Britanyalı pilot, 1986 yılında Adelaide'de düzenlenen Avustralya Grand Prix'sine, üçüncü sırayı alırsa sürücüler şampiyonasını kazanacağını bilerek girmişti. Yarışı kazanmanın dokuz puanla mümkün olduğu 1985 şampiyonu McLaren'den Alain Prost altı puan gerideydi, Mansell'ın Williams'tan takım arkadaşı Nelson Piquet ise yedi puan gerideydi. Aralarındaki gergin ilişki göz önüne alındığında burada “takım arkadaşı” ifadesi uygun görünmüyordu. Mansell, 200 mil hızla giderken Brabham Düzlüğü'nde lastiği patlayana kadar. Piquet ve Prost'un arkasında üçüncü sırada yer alıyordu. BBC yorumcusu Murray Walker, unutulmaz bir şekilde, "Ve şuna bakın! İşte bu Mansell!" diye haykırdı. Williams, aynı şeyin tekrar yaşanmaması için önlem olarak Piquet'i lastiklerini değiştirmesi için çağırdı. McLaren'den Keke Rosberg, Mansell'in yaşadığı olaydan kısa bir süre önce lastiği patlayarak liderliği kaybetmişti. Bu sonuçla Fransız Prost, McLaren'ını ilk sırada eve getirip üst üste şampiyonluklar elde ederken, Mansell ise şampiyonluğu kazanmak için 1992'ye kadar beklemek zorunda kaldı.

Kıl payı ile şampiyonluk Hamilton, Alonso ve Kimi – 2007

Tartışmasız bir şekilde, Lewis Hamilton'ın çaylak sezonunda dünya şampiyonluğunu kazanması kimseyi şaşırtmayacak bir olaydı. Ancak Britanyalı pilot için son iki yarışta her şey ters gitti. 22 yaşındaki pilot, aşırı ıslak zeminde Japonya Grand Prix'sini kazandıktan sonra, McLaren’den takım arkadaşı Fernando Alonso'nun 12 puan önünde, Ferrari'den Kimi Raikkonen'in ise 17 puan gerisindeydi. Pilotlar o yıl yarıştaki her galibiyet için 10 puan alıyordu. Hamilton, Çin'de aşınmış lastikleri nedeniyle çakıl tuzağına düştü, Brezilya'daki yarışta ise kötü bir başlangıç ​​ve ardından hidrolik valfinde yaşanan bir sorun nedeniyle 25 saniye boyunca dördüncü viteste takılı kaldı ve sıralamanın en gerisinde kaldı. Yarışı yedinci sırada tamamlayarak iki puana ulaşsa da şampiyonluğu garantilemek için beşinci olması gerekiyordu. Son iki yarışı kazanan Finn Raikkonen şampiyonluğa ulaşırken, McLaren ile ilişkisi çalkantılı bir sezonda tamamen bozulan Alonso ise hem yarışta hem de şampiyonada ancak üçüncü olabildi.

Vettel, en önemli anlarda zirvede – 2010

Abu Dabi'de aslında dörtlü bir mücadele vardı, ancak Lewis Hamilton'ın çok ufak bir şansı vardı; lider Fernando Alonso'nun 24 puan gerisindeydi ve aralarında iki pilot daha vardı. Ferrari'deki ilk sezonunda İspanyol Alonso, Red Bull'lu Mark Webber'e karşı sekiz puanlık bir üstünlüğe sahipti. Sebastian Vettel ise 15 puan geride üçüncü sırada önündeki isimleri takip ediyordu. Alman Vettel pole pozisyonundan kazansa da şampiyonluk yine de Alonso'nun olmalıydı. Ancak Ferrari'nin, Webber'i geride bırakmak için Alonso'yu erken pit stopa sokması, onu yarışın geri kalanında Renault'lu Vitaly Petrov'un arkasında bıraktı. Böylece sezon boyu en istikrarlı isim olmasına ve sadece bir yarış kazanmasına rağmen, Abu Dabi'de rakiplerinin yaptığı stratejik hatalar sayesinde Sebastian Vettel kariyerinin ilk dünya şampiyonluğunu ilan etti; en genç şampiyon olarak tarihe geçti.

Peki bu sezon son yarış öncesinde neler yaşandı?

Formula 1 bu sezon 75. yaşını kutluyor. Bu sezon 24 yarışlık bir heyecana sahne olan Formula 1’de McLaren-Mercedes, sezonun ortalarından itibaren dominant bir performans sergileyerek Singapur GP'sinde takımlar şampiyonluğunu garantiledi ve 10. kez takımlar şampiyonluğu kazandı. Sürücüler şampiyonasında ise nefes kesen bir üçlü mücadele yaşandı. Beşinci kez şampiyonluk peşinde koşan Red Bull'lu Verstappen, Britanyalı Norris'in 16 puan gerisinde, Piastri ile Verstappen ile arasında 4 puanlık farkla finale giderken sezon genelinde Ferrari beklentiyi karşılayamadı. Lewis Hamilton'ın Ferrari'ye geçişi, genç yeteneklerin yükselişi ve sık sık yaşanan diskalifikasyonlarla dolu, tartışmalı anlarla renklendi. McLaren, 14 galibiyetle sezonun en hızlı aracıydı, ancak stratejik hatalar (özellikle Qatar'da) şampiyonluğu finale erteledi. Red Bull, sezon ortasında tökezlese de Verstappen'in bireysel parlaklığıyla ayakta kaldı. Mercedes, George Russell'ın zaferleriyle toparlandı. Ferrari ise Hamilton'ın adaptasyon sorunları ve diskalifikasyonlarla geride kaldı. Leclerc ise takıma ve araca rağmen ayakta kalma mücadelesinde pilotlar sıralamasında beşincilikte yer alabildi. Sezonun başı Avustralya'da yağmurlu bir açılışla başladı ve McLaren'in yükselişiyle devam etti.

İşte en son yarışa giderken sezonun kritik anları…

• Avustralya GP (Mart): Norris, değişken hava şartlarında pol pozisyonu alıp galibiyete uzandı ve sezonun ilk zaferi geldi. Piastri, kumda sıkışıp 9. sıraya geriledi. Racing Bulls'tan Isack Hadjar, formation turunda kaza yapıp yarışa katılmadı. 5 yarış dışı ile kaotik bir başlangıç yaşandı.
• Çin GP (Mart, Sprint hafta sonu): Piastri pol ve galibiyetle yarıştan ayrıldı. McLaren'e 1-2 yaptırdı. Hamilton Sprint'i kazandı. Ancak Ferrari'den Leclerc ve Alphine’den Gasly (araç ağırlığı) ve Hamilton (skid aşınması) diskalifiye edildi sezonun ilk büyük skandalı yaşandı.
• Japonya GP (Nisan): Verstappen pol'den galibiyeti aldı. Red Bull'un erken dominasyonu yaşandı. Mercedes'ten Kimi Antonelli (17 yaşında) en genç lider ve en hızlı tur rekoru kırdı.
• Bahreyn GP (Nisan): Piastri pol'den zafere yürüdü ve şampiyona liderliğine yükseldi (McLaren 1-2). Williams'tan Carlos Sainz, Tsunoda ile çarpışıp DNF oldu. Hülkenberg skid aşınmasından diskalifiye oldu.
• Suudi Arabistan GP (Nisan): Piastri üst üste galibiyet ve liderliği pekiştirdi. Gasly-Tsunoda çarpışması iki pilotun DNF olmasına yol açtı.
• Miami GP (Mayıs): Norris, undercut stratejisiyle kazandı. 4 DNF yaşandı; Bearman, Doohan (son yarışı), Bortoleto ve Lawson.
• Avusturya GP (Haziran): Norris pol'den başlayarak zaferi aldı. Verstappen-Antonelli çarpışması Red Bull'a sıfır puan yazdı. Red Bull adına sezonun en kötü günü.
• İngiltere GP (Temmuz, Yağmurlu): Norris yağmurda ustalıkla kazandı. Sauber'den Nico Hülkenberg, 19.'dan podium'a yükselerek 239 yarışlık beklemeye son verdi ve rekorunu kırdı. Çok sayıda araç yağmur nedeniyle DNF oldu.
• Belçika GP (Temmuz, Sprint): Piastri yarışı, Verstappen Sprint'i kazandı. Gecikmeli starttan dolayı karmaşık bir hafta sonu yaşandı.
• Macaristan GP (Temmuz): Norris, tek pit stop'la Piastri'yi (iki stop) yendi ve stratejinin zaferi oldu.
• Hollanda GP (Ağustos): Piastri'nin maiden grand chelem'i (pol, liderlik, galibiyet, en hızlı tur). Norris yağ sızıntısıyla DNF oldu ve her iki Ferrari de kaza yaptı.
• İtalya GP (Eylül): Verstappen’in 3. zaferi. McLaren'in Piastri'yi Norris için yavaşlattığı takım emri (team orders) ile zafere taşıdı. Takım içi tartışma ve büyük polemik yaşandı.
• Azerbaycan GP (Eylül): Verstappen 6. grand slam'i. Piastri kaza yaptı.
• Singapur GP (Eylül): McLaren takımlar şampiyonu! Russell kazandı yarışı kazandı. Verstappen 2. oldu. Mercedes'in yükselişi.
• ABD GP (Ekim, Sprint): Verstappen hem Sprint hem ana yarışı domine etti. Sainz Sprint yarışında podium yaptı.
• Meksika GP (Ekim): Norris galibiyetle sürücüler liderliğine geçti ve Bearman yarışta 4. oldu.
• Brezilya GP (Kasım, Sprint): Norris hem Sprint hem yarışı kazandı ve McLaren’in momentumu zirveye ulaştı. Bortoleto ve Antonelli kaza yaptı.
• Las Vegas GP (Kasım): Verstappen zaferle ayrıldı. Norris ve Piastri skid aşınması nedeniyle diskalifiye oldu. Şampiyonluk farkı 22'ye indi.
• Qatar GP (Kasım, Son Sprint): Piastri Sprint'i kazandı ama yarışta McLaren'in taktiksizliği güvenlik aracı sonrası pit yapmamaları felaket getirdi. Verstappen galibiyete uzandı 7. zaferi oldu. Piastri 2. oldu. Norris 4. olurken Antonelli’nin son turda Norris’e yol verdiği gerekçesiyle tartışmaların baş rol oyuncusu oldu. Hulkenberg-Gasly çarpışması yarışı değiştirdi; Sainz podium'la Williams'ı sevindirdi. Şampiyonluk farkı 12 puana (Norris-Verstappen) ve 16'ya (Norris-Piastri) indi ve şampiyonluk yarışı son yarışa taşındı.

Diğer öne çıkanlar…

Sürücü değişimleri: Hamilton Ferrari'ye geçti (ama adaptasyon sorunları yaşadı). Antonelli Mercedes'te rekorlar kırdı. Bearman Haas'a, Bortoleto Sauber'e, Lawson Red Bull'a (Tsunoda ile değişti), Hadjar Racing Bulls'a. Alpine'de Doohan-Colapinto mid-season değişimi yaşandı.

Ve işte 2025 Formula 1 sezonu; Abu Dabi’de, Yas Marina’nın gece ışıkları altında tarihe geçmeye hazır bir finalle sona eriyor. Lando Norris, kariyerinin ilk şampiyonluğu için puan avantajını korumak zorunda. Max Verstappen 5. kez taç giymek için hata bekliyor. Oscar Piastri ise yalnızca 4 puan geriden, matematiksel olarak hâlâ şampiyon olabilecek tek “underdog” konumunda. 75. yılını kutlayan spor, belki de en dramatik son yarışlardan birine sahne olacak. McLaren’ın çift şampiyonluk hayali, Red Bull’ın hanedanını koruma çabası ve bir takım arkadaşının diğerini geçmesiyle yazılacak kader…

1950’den 2010’a kadar uzanan o efsanevi üçlü, dörtlü mücadelelerin ardından, 2025 şimdi “McLaren’ın ikilemi” olarak anılacak. Norris mi, Piastri mi, yoksa Verstappen’in deneyimi mi gülecek? Pazar günü start ışıkları söndüğünde, sadece bir isim zirveye çıkacak ama kazanan kim olursa olsun, 2025’in son yarış öncesi 24 yarışlık destanı, Formula 1’in neden dünyanın en heyecan verici sporu olduğunu bir kez daha kanıtlamış olacak. Motorlar son kez kükreyecek… ve tarih, yeni bir sayfa açacak.

NOT: Bu yazıda BBCSPORT, The Guardian, The Athletic, Motorsport ve Formula 1’in internet sitelerinden alıntılar kullanılmıştır.