Türkiye tehlikeyi başta fark etti: Roblox

İnternetin sınırsız dünyası, çocuklar için hem eğlence hem de risklerle dolu. Özellikle çevrim içi oyun platformları, milyonlarca çocuğun sosyalleştiği, yaratıcılığını konuşturduğu ve eğlendiği dijital bahçelere dönüştü. Ancak bu bahçelerin gölgelerinde, ebeveynlerin tahmin edemeyeceği tehlikeler gizlenebiliyor. Roblox, tam da bu ikilemin merkezinde yer alan bir platform. 150 milyon günlük aktif kullanıcısıyla devasa bir dijital evren sunan Roblox, son dönemde yaşanan davalar ve istismar iddialarıyla gündemde. Platformun, “çocukları pedofiller için kolay av” hâline getirdiği yönündeki yasal suçlamalar, dijital dünyanın karanlık yüzünü bir kez daha gözler önüne serdi. Türkiye’nin Roblox’a getirdiği yasak ise tam da bu noktada, çocukları korumak için atılmış çarpıcı ve öngörülü bir adım olarak öne çıkıyor. Bu yasak, bir oyunun engellenmesinden ziyade çocukların maruz kalabileceği dijital taciz, sanal zorbalık ve oyun bağımlılığı gibi ciddi tehlikelerin önüne geçmeye yönelik kritik bir hareket.

Roblox, kullanıcıların kendi oyunlarını yaratabildiği ve diğerleriyle oynayabildiği bir platform. “Grow a Garden” veya “Steal a Brainrot” gibi viral oyunlarla çocuklar arasında inanılmaz popüler. Ancak platformun tasarımı, özellikle sohbet ve etkileşim özellikleri, istismarcılar için bir sığınak hâline gelmiş durumda. Platform içindeki özel mesajlaşma sistemleri, yetişkin yabancıların çocuklarla doğrudan iletişim kurmasına olanak tanıyor. İşte tam bu noktada, Roblox'un karşı karşıya kaldığı davaların temelini oluşturan senaryolar devreye giriyor: Çocuk gibi davranan yetişkin istismarcılar, sahte duygusal bağlar kurarak çocukları kişisel bilgilerini paylaşmaya, cep telefonu numaralarını vermeye ve hatta cinsel içerikli fotoğraf ve videolar göndermeye zorluyor.

Nevada’da 13 yaşındaki bir kızın ailesinin açtığı dava, bu tehlikenin boyutlarını gözler önüne seriyor. Davacı, platformun “pervasızca ve aldatıcı” bir şekilde işletildiğini, bunun da kızlarının “tehlikeli bir çocuk istismarcısı” tarafından hedef alınmasına yol açtığını iddia ediyor. Benzer şekilde, Philadelphia’da 7 yaşındaki ve Teksas’ta 12 yaşındaki kız çocuklarının da platform üzerinden istismarcılar tarafından kandırıldığı öne sürülüyor. Roblox'un bu davalara yanıtı, “yaş tahmini” sistemine dayalı yeni bir güvenlik protokolü oldu. Buna göre, çocuklar sadece kendi yaş gruplarındaki kullanıcılarla sohbet edebilecek. Ancak bu sistemin ne kadar etkili olacağı, özellikle yaş tahmin teknolojisinin güvenilirliği konusunda soru işaretleri bulunuyor.

Türkiye’nin proaktif güvenlik önlemi

Türkiye, Roblox’u yasaklayarak, bu belirsizlik ve risk ortamını beklemeden, çocuklarını korumak için sert bir önlem aldı. Bu karar, platformdaki potansiyel yabancı istismarcı riskini ortadan kaldırmakla kalmadı, iki büyük modern tehlike olan oyun bağımlılığı ve sanal zorbalık ile mücadelede de önemli bir adım niteliğinde.

Roblox, sınırsız içerik üretimi ve sosyal etkileşimle, kullanıcılarını uzun süreler boyunca platformda tutacak şekilde tasarlanmıştır. Bu durum, özellikle beyin gelişimi devam eden çocuklarda ciddi bir bağımlılık riski oluşturur. Oyunlar, başarılar, rozetler ve sanal ödüllerle dopamin salgılatır. Bu, beynin ödül merkezini uyarır ve çocuğun sürekli olarak bu "hazzı" aramasına neden olur. Zamanla gerçek hayattaki aktiviteler (ders çalışma, kitap okuma, spor yapma) yetersiz gelmeye başlar ve çocuk sadece oyundan aldığı hazza odaklanır. Oyun bağımlılığı, çocukları aile ve arkadaş ilişkilerinden uzaklaştırarak sosyal izolasyona iter. Sanal dünyadaki başarı ve sosyal statü, gerçek hayattaki sorumlulukların önüne geçer. Bu durum, anksiyete, depresyon ve özgüven eksikliği gibi psikolojik sorunları tetikleyebilir. Uzun süre hareketsiz bilgisayar/tablet başında kalmak; obezite, kas-iskelet sistemi bozuklukları, uyku düzensizlikleri ve göz problemlerine yol açar.

Oyunlardaki hızlı tempoya alışan beyin, ders çalışma gibi sakin ve odaklanma gerektiren aktivitelerde zorlanır. Bu da dikkat dağınıklığına ve okul başarısında düşüşe neden olur. Türkiye’nin Roblox yasağı, çocukları bu kısır döngüden korumak, onların fiziksel ve zihinsel gelişimlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmeleri için gerçek dünyaya daha fazla zaman ayırmalarını teşvik etmek anlamına geliyor.

Sanal zorbalığın görünmez yarası

Roblox gibi açık sosyal etkileşim platformları, sanal zorbalık için verimli bir zemin sunar. Sanal zorbalık, dijital ortamda bir bireye veya gruba kasıtlı olarak zarar verme eylemidir ve geleneksel zorbalıktan çok daha sinsi ve yaygındır. Zorbalar, anonim hesaplar kullanarak kendilerini gizler. Bu durum, normal hayatta yapmayacakları kadar acımasız ve saldırgan davranmalarına olanak tanır. Mağdur, kiminle uğraştığını bilmez ve bu belirsizlik korkuyu daha da artırır. Okul bahçesindeki zorbalık okul çıkışında biter, ancak sanal zorbalık 7/24 devam eder. Çocuk, evinin güvenli ortamında bile zorbalıktan kaçamaz. Bu, sürekli bir tetikte olma hâli ve derin bir güvensizlik yaratır.

Aşağılanma, tehdit edilme, dışlanma ve iftiralara maruz kalmak, çocuklarda ciddi psikolojik travmalara yol açar. Kaygı bozuklukları, sosyal fobi, okul reddi, intihar düşünceleri ve benlik saygısında ciddi düşüşler görülebilir. Platformda, oyun içi sohbetler ve özel mesajlar yoluyla hakaret, dışlama, oyundan atma veya karakterinin sabote edilmesi gibi yöntemlerle zorbalık yapılabilmektedir. Yaş tahmini sistemi bile, aynı yaş grubundaki çocuklar arasında zorbalığı tamamen engelleyemez.

Türkiye, Roblox’u yasaklayarak, çocuklarını bu görünmez psikolojik şiddet ortamından uzaklaştırmayı hedeflemişti. Bu karar, çocukların ruh sağlığını korumak ve onlara daha güvenli bir dijital ortam sağlamak adına atılmış bir adım.

Güvenlik ve özgürlük ikilemi

Roblox’un kendi içinde aldığı önlemler, sorunun farkında olunduğunu gösteriyor ancak yeterli olup olmayacağı tartışmalı. Teknoloji şirketlerinin kendi kendini düzenlemesine güvenmek, çocuk güvenliği söz konusu olduğunda riskli bir strateji olabilir. Türkiye’nin yasak kararı, bu anlamda, devletlerin “dijital ebeveynlik” rolünü üstlendiği daha müdahaleci bir yaklaşımı temsil ediyor.

Eleştirilebilecek yönleri olsa da –örneğin, çocukların yasakları aşma becerisi veya diğer platformlardaki risklerin devam etmesi– bu karar, bir uyarı niteliği taşıyor. Hem ebeveynlere hem de teknoloji şirketlerine: Çocukların dijital dünyadaki güvenliği, kâr ve popülerlikten daha önemli mesajı veriliyor.

Ebeveynlerin, çocuklarının oynadığı oyunları yakından takip etmesi, dijital okuryazarlık becerilerini geliştirmesi ve çocuklarıyla açık iletişim kanallarını her zaman açık tutması hayati önem taşıyor. Roblox yasağı, çocuklarımızı sanal dünyanın tehlikelerinden korumak için atılmış güçlü bir irade beyanı. Asıl hedef, çocukların yaratıcılığını ve sosyalleşme ihtiyacını desteklerken, onları dijital dünyanın sinsi tehditlerinden koruyacak dengeli bir ortam meydana getirmek. Bu yasak, Türkiye’nin, bu dengeyi çocukların lehine kurmak için gösterdiği kararlılığın bir göstergesi. Unutmamak gerekir ki; bir çocuğun güvenliği, her türlü dijital eğlenceden ve özgürlükten daha kıymetli…