Gerçekten Broadway’e: "Newsies" müzikali

1899 yılının Temmuz ayında, organize bir çocuk grubu şehri durdurdu! New York sokaklarında gazete satan yüzlerce erkek ve kız çocuğu, trafiği ve diğer işletmeleri durdurmak için Brooklyn Köprüsü'ne ve şehrin diğer yerlerine yürüdü. Bıkmışlardı ve insanların bunu bilmesini istiyorlardı! Bu çocuklara "newsies" deniyordu. 1899 yılı hayatını gazete satarak kazanan birçok göçmen çocuğunun Amerika’da başlattığı grevle tarihe geçmişti. Bu yazı ile gazeteci çocukların hak arayışının Broadway’in renkli, neşeli ışıkları altında nasıl dramatize edildiğini ve perde arkasını inceleyeceğiz.

Gazeteci çocukların grevi

Yıl 1899, İspanyol-Amerikan savaşının sonuna gelinmiş. New York’ta dönemin en ünlü gazeteleri korku içinde “Savaş bitti, gazete alımları duracak!” 19. yüzyılın gazete baronları Joseph Pulitzer (New York World) ve William Randolph Hearst (New York Journal) dönemin kaotik ortamında sansasyonel manşetler, abartılı hikâyeler, doğru ve yanlışın birbirine karıştığı bir habercilik savaşına girmişti. İspanyol-Amerikan Savaşı ise arka plandaki bu medya savaşının temel besin kaynağıydı. Bu dönemde çoğunlukla yetim ve göçmen çocuklar üzerinden yürütülen çocuk işçiliği zirveye ulaşmıştı. Bu çocuklardan bazıları gazete satarak hayatta kalmaya çalışan “newsies” çocuklarını temsil ediyordu. Baronlar 100 gazetelik bir paketin toptan fiyatını 50 veya 60 sentten 85 sente çıkarmışlardır. Bu durum gazete satıcılarının hayatta kalmak için yeterli para kazanamamasına neden olmuştu, zira satılamayan gazetelerin maliyeti onların üzerine kalmaktaydı. 18 Temmuz 1899'da Long Island City'deki gazete satıcılarının kendilerine eksik paketler (100'den az gazete) satıldığını fark etmeleri grevin yolunu açmıştı. Grev hızla New York City'nin beş merkezine ve ötesine yayılarak neredeyse bir "çocuk genel grevi"ne dönüşmüştü. Başlıca liderler arasında Louis "Kid Blink" Baletti (tek gözü kör olmasına rağmen karizmatik konuşmalarıyla tanınan) ve Dave Simons (sendika başkanı) bulunmaktaydı. Ancak gerçek liderlik daha geniş bir Gazete Satıcıları Grev Komitesi tarafından yürütülmekteydi. Diğer önemli figürler arasında "Spot" Conlon (Brooklyn lideri) ve "Race Track" Higgins yer almıştı.

Gazete satıcılarının kullandığı taktikler arasında hedef gazeteleri boykot etmek, büyük gösteriler düzenlemek, trafiği ve teslimatları durdurmak için Brooklyn Köprüsü'ne yürümek ve büyük, organize mitingler yapmak bulunmaktaydı. Gazete satıcılarının Brooklyn Köprüsü'nü bloke etme, gazeteleri yok etme ve grev kırıcılarına saldırma gibi eylemleri, tiraj ve geliri doğrudan etkilemiştir. Bu durum, gazete baronlarını müzakere masasına oturmaya zorlamıştı. Grev, 18/19 Temmuz'dan 1/2 Ağustos 1899'a kadar iki hafta sürdü. Grevden etkilenen gazetelerin satışları düşmüş; Pulitzer ve Hearst, paket fiyatlarını düşürmek yerine satılamayan gazeteleri gazete satıcılarından geri almayı kabul ederek bir taviz vermişlerdi. Bu uzlaşma, gazete satıcılarının hayatta kalmak için yeterli para kazanmaya devam etmelerini sağladı. Gazete satıcılarının birincil talebi fiyatın 50 sente düşürülmesiydi. Bunu tam olarak başaramamışlardı. Bunun yerine, geri alım hakkı elde etmişlerdi. Bu önemli bir ayrımdır.  Güçlü kuruluşlara karşı işçi hareketlerinin gerçekliğini yansıtır; tam teslimiyet nadirdir.

Broadway’in ışıkları altında

Jack Kelly karakteri, gerçek grev liderlerinin (Kid Blink, David Simmons, Racetrack Higgins) bir sentezidir. Müzikal, liderliği tek bir karizmatik figüre (Jack) yoğunlaştırırken, gerçekte liderlik daha dağınıktı. Katherine Plumber ise kadın gazeteciliğinin zorluklarını temsil eden kurgusal bir karakterdir. Katherine, erkek egemen bir alanda kendine isim yapmak isteyen hırslı genç bir muhabirdir. Grevi belgeleyerek gazete satıcıları için önemli bir müttefik hâline gelir.

Jack Kelly ile entelektüel stratejist Davey, tarihsel figürlere sıkı sıkıya bağlı kalmaktan ziyade, dengeli ve ilişkilendirilebilir bir liderlik dinamizmi yaratır. "Newsies", dönemin yokluk, sınıfsal mücadele, kolektif eylem, adalet mücadelesi ve gençliğin gücü temalarını savunur. Gençlerin hakları ve geçim kaynakları için mücadele ettiği bir "ezilenler hikayesi"ni tasvir eder. "Carrying the Banner", "Seize the Day" ve "Once and For All" gibi kilit şarkılar, bu mesajları vurgulayarak yoldaşlığı, meydan okumayı ve onur mücadelesini öne çıkarır. Müziğin ve dansın, izleyiciyi sadece eğlendirmekle kalmayıp aynı zamanda eğitmek ve harekete geçirmek için nasıl kullanılabileceğini göstermektedir. Patronların karını korumak uğruna çocuk işçileri sömürmesi, kapitalizmin acımasız yüzünü gösterir. "The World Will Know" ve "Seize the Day" şarkıları, ezilenlerin sömürüye karşı isyanının marşıdır. "Carrying the Banner" şarkısı neşeli gibi görünse de çocukların eğitim ve güvenlikten yoksun, hayatta kalma mücadelesi verdiği gerçeğini perçinler. "King of New York" şarkısı, dönemin farklı farklı sosyolojik tabakalardan, etnik kimliklerden oluşmuş çocukları ve bu marjinalleştirilmiş çocukların geçici zafer ve dayanışma anını yakalar. Newsies'in bir "sendika" (The Newsies Union) kurması ve greve gitmesi, örgütlü emek hareketinin temel ilkelerini (dayanışma, toplu pazarlık, grev) basit ve etkili bir şekilde aktarır. "Union Square" ve "Once and for All" şarkıları kolektif gücün doğuşunu ve kararlılığını vurgular.

 Sosyolojik gerçeklerin tasviri

 "Newsies" müzikali, 19. yüzyıl sonu New York'unda çocuk işçiliğinin ve yoksulluğun acımasız gerçekliğini çarpıcı bir şekilde gözler önüne sermektedir. Gazete satıcıları, genellikle yetimler, evden kaçanlar veya ailelerine bakmak zorunda olan çocuklardır. Günlük yaşamları, gazeteleri toptan satın almak için para bulma, uzun saatler boyunca satış yapma ve satılamayan gazetelerin maliyetini karşılama mücadelesiyle doludur.  Çocuk işçiliği, o dönemde yasal ve yaygın olmasına rağmen, müzikal bu uygulamanın insani maliyetini dramatik bir şekilde ortaya koyar. Jack Kelly'nin "Refuge" (Snyder'ın işlettiği yetimhane) korkusu, çocukların karşılaştığı kurumsal baskı ve ceza sisteminin bir yansımasıdır. Çocuk işçiliğinin sadece bireysel bir talihsizlik değil, aynı zamanda dönemin ekonomik yapısına kök salmış sistemik bir sorun olduğunu ortaya koyar. Çocukların "paçavralar içinde ve kirli" görüntüleri, dönemin toplumsal eşitsizliğinin ve refahın yüzeyinin altındaki yoksulluğun görsel bir kanıtı hâline gelir. "Küçük tüccarlar" olarak algılanmalarına rağmen aslında sömürülen bir işgücü olduklarını vurgular.

Temel sosyolojik temalarından biri, gazete satıcıları ile yayıncılar arasındaki keskin sınıf farklılıkları ve bu farklılıkların ortasında gelişen dayanışmadır. Gazete satıcıları, başlangıçta izole edilmiş bireyler olsalar da ortak sömürü deneyimleri onları bir araya getirir ve bir sendika kurmaya iter. Davey'nin babasının sendika koruması olmadan işini kaybetmesi, kolektif eylemin gerekliliğini pekiştirir. "Birleşirsek, tüm sahneyi değiştiririz" gibi şarkı sözleri, dayanışmanın dönüştürücü gücünü ifade eder. Spot Conlon ve Brooklyn ekibi gibi diğer işçi sınıfı çocuk gruplarından destek almaları, dayanışmanın kendi gruplarının ötesine nasıl yayılabileceğini gösterir. Bu, sosyal mücadelelerin izole bireyleri nasıl demokratik becerilere sahip birleşik bir gruba dönüştürdüğünü ve liderlerin temsil ettikleri kişilerle karşılıklı güveni nasıl geliştirdiğini gösterir.

Kapitalist sistem ve kolektif eylem

Müzikal, zengin işverenlerin kendi düşük ücretli işçilerini ciddi şekilde dezavantajlı duruma düşüren kararları tek taraflı olarak alabildiği kapitalist sistemdeki doğal güç dengesizliğini vurgular. "Once And For All" şarkısı, bu sömürüyü ve keskin servet eşitsizliğini özellikle vurgular. Şarkı sözleri, "İhtiyar Pulitzer yatağında rahat, ölü mü diri mi umurunda değil. Üç saten yastık başının altında, biz ekmek için yalvarırken" diyerek, kapitalist işverenin lüks yaşamı ile gazete satıcılarının hayatta kalma mücadelesini doğrudan karşılaştırır.

Şarkı ayrıca alt sınıfların acımasız çalışma koşullarını da gözler önüne serer: "Bu, sokakta ayakkabı boyayan, ayakkabısız çocuklar için. Bu, patronları ve polisleri görmezden gelirken dükkanlarda kan ter içinde çalışan adamlar için." Bu pasaj, küçük çocuklar da dâhil olmak üzere tüm ailelerin hayatta kalmak için ne kadar zorlu işlere zorlandığını ve hem işverenlerin hem de kolluk kuvvetlerinin bu acımasız gerçekleri nasıl görmezden geldiğini veya onayladığını ortaya koyar. Müzikal, ücret ve parasal konuların önemli olduğunu ancak ses ve onurun da aynı derecede değerli olduğunu belirtir. Gazete satıcıları, Pulitzer ve Hearst'ün kendilerini "hiçbir şey" olarak görmelerine karşı çıkarak, "Pulitzer dünyayı sahiplenebilir ama bizi sahiplenemez" ve "Pulitzer kırbacı çatlatabilir ama bizi kırbaçlayamaz" diye haykırırlar. İşçiler bir araya geldiğinde, daha güçlü bir sese sahip olurlar ve istediklerini elde etme şansları artar. Bu, iş ortamındaki farklılığın, işçilerin hakları için mücadele eden kolektif sesler aracılığıyla nasıl dengelendiğini gösterir.

Medyanın gücü

Müzikal medyanın muazzam gücünü ve siyasi otoritenin grev sırasındaki rolünü inceler. Joseph Pulitzer ve William Randolph Hearst gibi medya baronları, "bilgi akışını kontrol eden" ve gazetelerini siyasi ve mali nüfuz için kullanan güçlü figürler olarak tasvir edilir. Onlar, sendikaları "her ne pahasına olursa olsun bastırılması gereken varlıklar" olarak görürler.  Pulitzer, kendi gazetesinde grevle ilgili tüm haberleri yasaklar. Bu medya karartmasına yanıt olarak, gazete satıcıları radikal bir eylemde bulunur: Pulitzer'in matbaalarından birine el koyar ve kendi gazetelerini, Newsies Banner'ı, yayımlarlar. Bu bağımsız gazete, şehirdeki tüm çalışan gençlerin genel grev çağrısını yapar ve sonunda Pulitzer'i taleplerini kabul etmeye zorlar. Müzikal, dönemin siyasi yolsuzluğunu ve işçi hareketlerine karşı kullanılan baskıcı taktikleri de gösterir. Yolsuz polisler, şantaj ve hapis tehditleri genç grevcilere karşı kullanılır. Snyder gibi yozlaşmış yetkililer, Pulitzer ile iş birliği yaparak gazete satıcılarını bastırmaya çalışırlar.

"Newsies" sadece bir eğlence eseri olmanın ötesinde, tarihsel bir olayı kullanarak sosyal adalet, işçi hakları ve gençliğin gücü hakkında güçlü ve ilham verici bir mesaj sunmaktadır.  Disney'in karakteristik iyimserliği ve eğlencesiyle süslenmiş olsa da kökleri Amerika'nın endüstriyel kapitalizminin en acımasız dönemine uzanır. Müzikal, perde kalktıktan sonra bile izleyicinin zihninde, güç ve adalet üzerine düşünmeye devam ettiren sosyolojik ve politik bir sorgulamayı tetikler. İzleyicilere geçmişin derslerini hatırlatırken, günümüzdeki benzer mücadeleler hakkında düşünmeye teşvik eden bir ayna görevi görmektedir.