FIFA Kulüpler Dünya Kupası

15 Haziran 2025 tarihinde ABD’de başlayacak olan FIFA Kulüpler Dünya Kupası, yalnızca sahadaki mücadeleye değil, aynı zamanda futbolun yönünü değiştirecek yepyeni bir döneme de ev sahipliği yapacak. Değişen formatıyla birlikte 32 takımın katılımıyla gerçekleşecek olan turnuva ‘‘kulüpler arası Dünya Kupası formatı’’nın hayata geçmesi anlamına geliyor. FIFA ile UEFA arasındaki çekişmede FIFA başkanı Gianni İnfantino’nun “Dünyanın en büyük futbol etkinliği” dediği bu organizasyon futbol ekonomisinin merkezinde büyük paralar, pazarlama stratejileri ve marka değeri olan yıldız oyuncuların ve kulüplerin üzerinden yeni pazarlar oluşturmayı hedefliyor.

FIFA’nın UEFA ile çekişmesindeki en önemli adımlarından biri olan bu organizasyon FIFA’nın hem ekonomik hem de futbol üzerindeki futbol üzerindeki mevcut gücünü ispat etme niteliği taşıyor. Infantino’nun “Bu sadece bir futbol turnuvası değil, bir dünya pazarlama vizyonudur” sözleri, amacın sadece sportif başarı olmadığını açıkça gösteriyor. Turnuvanın yayın hakları, sponsorluk anlaşmaları ve stadyum doluluk oranları dikkate alındığında, FIFA bu turnuvadan 1 milyar doları aşan bir gelir bekliyor. Okyanus temsilcisi takımlara ayakbastı parası olarak 3.58 milyon dolar veren organizasyon, Asya, Afrika ve Kuzey Arap Emirlikleri’nden gelen takımlara katılım parası olarak 9.55 milyon dolar dağıtacak. Güney Amerikalı Kulüpler ise 15.21 milyon dolar ayakbastı parası alırken Avrupa’dan galen takımlar 13-28 milyon dolar gibi bir ayak bastı parasını kasasına koyacak. Ayrıca grup aşamasında alınan galibiyetlere 2 milyon dolar, beraberliklere 1 milyon dolar, son 16’ya kalan takımlara 7.5, milyon dolar ödeme yapmayı taahhüt eden FIFA, çeyrek finale kalan takımlara 13.1 milyon, yarı finale kalanlara 21 milyon ve finale kalan takımlara 30 milyon dolar ödeme yapacağını duyurdu. Turnuvayı kazanan takımın ayrıca 40 milyon dolar alacağı organizasyon şampiyon olan takımın yaklaşık 100 milyon doları kasasına koyacağını taahhüt ediyor. Şampiyonlar Ligi’ni kazanan PSG’nin bu sezon bu organizasyondan ortalama 154 milyon dolar kazandığı düşünüldüğünde bir aylık bir süreçte daha az maç oynayarak bu kazanımı elde etme ihtimali takımların ilgisini daha çok çekiyor. Ayrıca bu turnuva Avrupa’nın büyük takımlarının yaptığı transferlerin ilk kez sahaya çıkacağı organizasyon olması ilgiyi daha çok arttıracak.

Bu organizasyon futbolun küresel rekabetini değil, her kıtadan gelen futbol kültürlerinin ve oyun farklılıklarının rekabet noktası olacak. 2026 Dünya Kupası öncesinde ABD’nin bu organizasyon için ne kadar hazırlık yaptığını ve modern futbolun nereye evrileceğini bize gösterecek.

Peki saha içindeki ekonomi bu şekilde oluşmuşken spor yayıncılığı bu noktada nasıl bir önem taşıyor?

Geçtiğimiz son bahar aylarında sürpriz bir anlaşmayla DAZN, Kulüpler Dünya Kupası hakları için 1 milyar dolar (787 milyon sterlin) ödedi. Bu anlaşmanın büyük kısmı Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu tarafından finanse edilmiş gibi görünüyor. Çünkü krallığın Surj Sports Yatırım grubu geçen ay DAZN yayın şirketindeki 1 milyar dolar değerinde azınlık hissesi aldığını açıkladı. FIFA daha sonra ödül ve görünüm fonunun da 1 milyar dolar olacağını duyurdu; turnuva kazananları sonuçlarına bağlı olarak 125,8 milyon dolara kadar alacak ve Chelsea ile City elemeler için 38.19 milyon dolar kazanacak.

Dazn/Surj ortaklığı, Fifa'nın hak ortakları bulamamasıyla sonuçlanan uzun bir TV hakları satış sürecinin ardından Fifa'nın yüzünü güldürdü. Apple TV, Fifa'nın 4 milyar dolar talep ettiği bildirilmesinin ardından değerleme konusunda yaşanan anlaşmazlıktan sonra geçen yaz küresel bir anlaşma için ileri düzey müzakerelerden çekildi ve bölgesel bazda hakları satma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.

Dazn'ın son hesaplarına göre dünya çapında aylık 300 milyon kullanıcısı olmasına rağmen, İngiltere de dâhil olmak üzere bazı pazarlarda rakip bir şirket olmaya devam ediyor ve bu da FIFA ve ticari ortakları için daha yüksek izlenme rakamları sağlamak amacıyla hakların alt lisanslanması konusunda bir anlaşmaya yol açtı. Warner Bros'un Amerika Birleşik Devletleri'nde bir alt lisans anlaşması var. Kulüpler Dünya Kupası'nın açılış maçı öncesi Miami'den BBC Sport'a konuşan DAZN'ın gelişmekte olan pazarlar genel müdürü Pete Oliver, "harika bir yarışma" olarak adlandırdığı şeye yapılan yatırımı savunarak, bunun ticari açıdan mantıklı olduğunu söyledi."DAZN'ı bir sonraki adıma taşıyacak büyük bir mülk arıyorduk" dedi. "Bu, kendimizi futbol için küresel bir platform olarak kurmak için bir fırsat." Oliver, DAZN için bunun "çok mantıklı bir anlaşma" olduğunu, turnuvanın "hareketli" olacağını ve Güney Amerika gibi bölgelerde büyük ilgi göreceğini söyledi. "Bunun şimdiye kadarki en çok yayımlanan spor etkinliği olacağını düşünüyoruz. Bu, büyük bir müşteri veri tabanı oluşturmamıza yardımcı olacak" diye ekledi ve DAZN'ın bazı maçların bölgesel alt lisans haklarını vererek harcamalarının bir kısmını geri kazandığını belirtti.

Üst düzey bir FA kaynağı, Suudi Arabistan'ın Kulüpler Dünya Kupası'na desteğinin "bir çıkar evliliği" olduğunu söyledi. Ülkenin, Kulüpler Dünya Kupası'nın desteğine rağmen, spora yaptığı benzeri görülmemiş yatırımlar ve FIFA'nın Katar 2022'den sonra Orta Doğu'ya dönerek kazanabileceğine inandığı para sayesinde, 2034 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapma ihtimalinin her zaman yüksek olduğuna inanıyorlar. Suudi Arabistan'ın Kulüpler Dünya Kupası'na finansal desteğinin, kabul edilmiş bir plandan ziyade FIFA için bir "kurtarma" olarak görülmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Kaynak, FIFA'nın başlangıçta yayıncılar ve sponsorlardan daha fazla ilgi çekmeyi umduğunu ancak Suudilerden yardım istemiş olabileceğini söyledi. "Krallıkta spor hâlâ büyük ölçüde boks ve at yarışlarıyla biliniyor" dediler. "El Hilal'in Kulüpler Dünya Kupası'na dâhil olması, Katar'ın 2022'de başaramadığı şeyi yaparak, ülkenin 2034 Dünya Kupası öncesinde bir futbol ülkesi olarak yerleşmesine yardımcı olacak. "Kulüpler Dünya Kupası'na katılım, bazı oyuncuları Suudi Pro Ligi'ne katılmaya teşvik edebilir. Bunun, futbolu kendi ülkelerinde daha geniş bir kitleye ulaştırmasını ve bazı maçlardaki düşük katılımlarla başa çıkmaya yardımcı olmasını umacaklar." Suudi Arabistan kulübü Al-Ahli'nin 2029 Kulüpler Dünya Kupası'na katılımını şimdiden garantilediği dikkat çekiyor.

Dikkat edilmesi gereken bir Trump faktörü var mı?

Seyahat yasağı ve belirsizlik: Trump’ın geçmişte uyguladığı seyahat yasakları, Kulüpler Dünya Kupası gibi daha küçük ölçekli organizasyonlara katılacak sporcular için sıkıntı yaratabilir. Dünya Kupası ve Olimpiyatlar gibi büyük etkinliklerde muafiyet tanınmış olsa da aynı güvence şu an için Kulüpler Dünya Kupası'na katılacaklar için yok.

Politik araç olarak kullanma ihtimali: Trump, büyük spor organizasyonlarını medya ilgisi nedeniyle kişisel tanıtım için kullanmayı seviyor. Bu turnuvayı da kampanyası veya kamuoyundaki algısı için bir araç olarak değerlendirebilir.

Kurumsal tepkiler ve saldırganlık riski: Trump, geçmişte kendisine veya politikalarına yönelik eleştirileri sert şekilde yanıtlamış bir isim. FIFA gibi uluslararası kuruluşlar da bu tür bir tepkinin hedefi olabilir. Özetle: Eğer Trump tekrar başkan seçilirse veya siyasi etkisini artırırsa, 2025 Kulüpler Dünya Kupası’nın seyri, katılımcılar ve organizasyonel yapı açısından beklenmedik zorluklarla karşılaşabilir. Bu belirsizlik, özellikle vize ve güvenlik konularında risk teşkil ediyor.

FIFA Kulüpler Dünya Kupası hakkında bilmeniz gerekenler

• Dünya Kulüpler Kupası’nın son şampiyonu Manchester City. Ama bu turnuva, yeni formatıyla, yepyeni de bir yarışma niteliğinde olacak.
• Turnuvaya toplam 32 takım katılacak. 8 grup var. Gruplar lig usulü oynanacak. Her grupta ilk iki sırayı alan takımlar son 16’ya kalacak ve tek maçlı eleme sistemi başlayacak.
• Toplam 63 maç var.
• Maçlar ABD’nin 11 şehrinde, bir ay boyunca oynanacak.
• Maçları TRT yayınlayacak.

FIFA Kulüpler Dünya Kupası için en fazla kontenjan Avrupa’ya ayrıldı. UEFA, toplam 12 takımla temsil ediliyor. İşte kıta temsil listesi:

• Asya – 4 takım:

Al-Hilal (Suudi Arabistan), (2021 Asya Şampiyonlar Ligi sahibi)

Urawa Red Diamonds (Japonya), (2022 Asya Şampiyonlar Ligi sahibi)

Al Ain (Birleşik Arap Emirlikleri), (2023-2024 Asya Şampiyonlar Ligi sahibi)

Ulsan (Güney Kore), (Son 4 yıllık kıta federasyonu sıralamasında ilk sırada olduğu için)

• Afrika – 4 takım:

Mamelodi Sundowns (Güney Afrika Cumhuriyeti), (2020–21 Afrika Şampiyonlar Ligi sahibi)

Al-Ahly (Mısır), (2021–22 Afrika Şampiyonlar Ligi sahibi)

Wydad (Fas), (Son 4 yıllık kıta federasyonu sıralamasında ilk sırada olduğu için)

Espérance de Tunis (Tunus), (Son 4 yıllık kıta federasyonu sıralamasında 2. sırada olduğu için)

• Kuzey-Orta Amerika ve Karayipler – 4 takım:

Monterrey (Meksika), (2021 Concacaf Şampiyonlar Ligi sahibi)

Seattle Sounders (ABD), USA (2022 Concacaf Şampiyonlar Ligi sahibi)

Pachuca (Meksika), (2024 Concacaf Şampiyonlar Ligi sahibi)

Los Angeles FC (ABD), (Club America’yı play-off’ta geçtiği için)

• Güney Amerika – 6 takım:

Palmeiras (Brezilya), (2021 Copa Libertadores şampiyonu)

Flamengo (Brezilya), (2022 Copa Libertadores şampiyonu)

Fluminense (Brezilya), (2023 Copa Libertadores şampiyonu)

Botafogo (Brezilya), (2024 Copa Libertadores şampiyonu)

River Plate (Arjantin), (Son 4 yıllık kıta federasyonu sıralamasında ilk sırada olduğu için)

Boca Juniors (Arjantin), (Son 4 yıllık kıta federasyonu sıralamasında ikinci sırada olduğu için)

• Avrupa – 12 takım

Chelsea (İngiltere), (2020–21 Uefa Şampiyonlar Ligi sahibi)

Real Madrid (İspanya), (2021–22 Uefa Şampiyonlar Ligi sahibi)

Manchester City (İngiltere), (2022–23 Şampiyonlar Ligi sahibi)

Bayern Munich (Almanya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek sırada olduğu için)

Paris Saint-Germain (Fransa), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 2. sırada olduğu için)

Internazionale (İtalya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 4. sırada olduğu için)

Porto (Portekiz), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 5. sırada olduğu için)

Benfica (Portekiz), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 7. sırada olduğu için)

Borussia Dortmund (Almanya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 3. sırada olduğu için)

Juventus (İtalya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 8. sırada olduğu için)

Atlético Madrid (İspanya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 6. sırada olduğu için)

Red Bull Salzburg (Avusturya), (4 yıllık UEFA sıralamasında en yüksek 9. sırada olduğu için)

• Okyanusya – 1 takım

Auckland City /(Yeni Zelanda)

• Ve ev sahibi ülkeden Lionel Messi’nin takımı Inter Miami

Dikkat edilmesi gereken 10 oyuncu

• Kylian Mbappé (Real Madrid)

Neden izlenmeli? Yeni kulübü Real Madrid ile büyük beklentiler altında. Kulüpler Dünya Kupası, kupasız geçen ilk sezonu telafi etme şansı olabilir.

Merak edilen: Liderlik rolünü bu kez üstlenebilecek mi?

• Ousmane Dembélé (PSG)

Neden izlenmeli? Şampiyonlar Ligi zaferinde belirleyici oldu. Hızı ve birebirdeki etkisiyle ABD’de fark yaratabilir.

Merak edilen: Performans istikrarını sürdürebilecek mi?

• Lionel Messi (Inter Miami)

Neden izlenmeli? Belki de kariyerinin son turnuvalarından biri. Takımı şampiyonluk adayı değil ama Messi sahadaysa her şey mümkün.

Merak edilen: MLS seviyesinden bir adım yukarıda rekabetçi kalabilecek mi?

• Omar Marmoush (Manchester City)

Neden izlenmeli? Yeni bir yıldız doğuyor olabilir. City’de kısa sürede büyük etki yarattı.

Merak edilen: Guardiola’nın sisteminde düzenli rol alabilecek mi?

• Cole Palmer (Chelsea)

Neden izlenmeli? Takımın hücum yükünü sırtlıyor. Genç yaşına rağmen liderlik vasfı gösteriyor.

Merak edilen: Kulüpler Dünya Kupası sahnesinde Chelsea’yi taşıyabilir mi?

• Denis Bouanga (LAFC)

Neden izlenmeli? MLS’in en skorer ve tehlikeli kanatlarından biri.

Merak edilen: Büyük rakiplere karşı aynı formunu koruyabilir mi?

• Franco Mastantuono (River Plate)

Neden izlenmeli? 17 yaşında, şimdiden milli formayı giydi. Büyük kulüplerin radarında.

Merak edilen: Real Madrid'e gitmeden önce turnuvada patlama yapar mı?

• Thomas Müller (Bayern Münih)

Neden izlenmeli? Büyük ihtimalle kariyerinin son uluslararası kulüp turnuvası.

Merak edilen: Veda ederken son kez fark yaratabilir mi?

• Weston McKennie (Juventus)

Neden izlenmeli? ABD’deki ilk ciddi kulüp sınavı. Çok yönlülüğüyle Juventus’un önemli parçası.

Merak edilen: Ev sahibi baskısıyla başa çıkabilir mi?

• Estêvão (Palmeiras / Chelsea’ye transfer olacak)

Neden izlenmeli? Chelsea'ye transferi kesinleşti, büyük vitrine çıkmadan önceki son adımı.

Merak edilen: Brezilya dışındaki kariyerine nasıl bir iz bırakma ile başlayacak?