ChatGPT ne için kullanılıyor?

ABD Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (NBER) tarafından yayımlanan bir çalışma makalesi, popüler yapay zekâ aracı ChatGPT'nin kullanım alışkanlıklarına dair detaylı analizler sunmaktadır. NBER çalışma makaleleri, bulguları kamuoyunda ve akademik çevrelerde tartışılması için yayımlanan ancak henüz nihai hakem onayından geçmemiş öncü araştırmalardır. OpenAI ve Harvard Üniversitesi'nden araştırmacıların hazırladığı bu çalışma, platformun yaygın kanının aksine nasıl kullanıldığına dair önemli veriler içermektedir. Bu veriler insan davranışlarının anlaşılmasında iş dünyası için önemli bilgiler sunmaktadır.

Çalışmanın en temel bulgularından biri, ChatGPT’nin ağırlıklı olarak iş dışında, yani kişisel amaçlarla kullanılmasıdır. Temmuz 2025 itibarıyla platformdaki mesajların %70'inden fazlası kişisel konularla ilgilidir ve bu oran zamanla artış gösterme eğilimindedir. Bu durum, aracın yalnızca bir ofis ve verimlilik aracı olarak değil; aynı zamanda günlük yaşam, öğrenme ve kişisel merak için bir asistana dönüştüğünü göstermektedir.

Platformun ne için kullanıldığı incelendiğinde ise popüler kültürdeki beklentilerin aksine, bilgisayar programcılığı (%4,2) ve kişisel-duygusal destek (%1,9) gibi alanların toplam kullanım içinde oldukça düşük paylara sahip olduğu görülmektedir. Bunun yerine, kullanıcıların sorguları üç ana kategoride yoğunlaşmaktadır ve bu üç başlık, tüm konuşmaların yaklaşık %80'ini oluşturmaktadır. Bu kategoriler; çeşitli konularda talimat veya tavsiye almayı içeren "Pratik Rehberlik", belirli bilgileri sorgulamayı kapsayan "Bilgi Arama" ve metin oluşturma, düzenleme veya çeviri yapmayı ifade eden "Yazma" olarak sıralanmaktadır.

İş amaçlı kullanımlar özelinde ise "Yazma" kategorisi %40'lık bir oranla en baskın aktivite olarak öne çıkmaktadır. Daha da önemlisi, bu yazma taleplerinin üçte ikisi, sıfırdan bir metin oluşturmaktan ziyade, kullanıcının hâlihazırda sunduğu bir metni düzenleme, eleştirme veya özetleme gibi görevleri içermektedir. Bu da yapay zekânın profesyonel hayatta bir yaratıcıdan çok, bir yardımcı editör veya iş birlikçi rolü üstlendiğini göstermektedir.

Kullanıcı profillerinin evrimi

Çalışma aynı zamanda ChatGPT'nin kullanıcı profilinin zamanla nasıl evrildiğini de ortaya koymaktadır. Platformun ilk zamanlarında, aktif kullanıcıların yaklaşık %80'i tipik olarak eril isimlere sahipti. Ancak bu cinsiyet farkı zamanla önemli ölçüde kapanmıştır. Haziran 2025 itibarıyla, aktif kullanıcıların yarısından fazlasının (%52,4) tipik olarak dişil isimlere sahip olduğu görülmektedir. Platformun en aktif kitlesini ise gençler oluşturmaktadır. 18-25 yaş aralığındaki kullanıcılar, yetişkinlerin gönderdiği toplam mesajların yaklaşık %46'sını oluşturmaktadır. Küresel anlamda ise son bir yılda en hızlı büyümenin, kişi başına düşen millî geliri 10.000 ila 40.000 dolar arasında olan düşük ve orta gelirli ülkelerde kaydedilmesi, teknolojinin küresel yayılımını göstermesi açısından dikkat çekicidir.

Kullanım alışkanlıkları, kullanıcıların eğitim ve meslek gruplarına göre de önemli farklılıklar göstermektedir. Yüksek eğitimli (lisans ve üstü) kullanıcıların ChatGPT'yi iş amaçlı kullanma olasılığı, lisans altı eğitime sahip olanlara göre belirgin şekilde daha yüksektir. Benzer şekilde, bilgisayar, mühendislik, bilim, yönetim ve işletme gibi yüksek ücretli profesyonel meslek gruplarındaki kullanıcılar, platformu işleri için daha yoğun kullanmaktadır. Örneğin, bilgisayar ile ilgili mesleklerdeki kullanıcıların mesajlarının %57'si işle ilgiliyken, bu oran profesyonel olmayan mesleklerde %40'a düşmektedir.

Daha da önemlisi, bu profesyonel grupların platformu kullanma biçimleri de farklılaşmaktadır. Araştırma, bu kullanıcıların yapay zekâyı doğrudan bir görevi yerine getiren bir araç ("Doing") olarak kullanmaktan çok, karar süreçlerini destekleyen bir danışman ("Asking") olarak kullandığını ortaya koymaktadır. Özellikle bilimsel ve teknik mesleklerdeki kullanıcıların, işle ilgili mesajlarının önemli bir kısmı bilgi veya tavsiye istemeye yöneliktir. Örneğin, bilgisayar alanında çalışan bir kullanıcının işle ilgili mesajlarının %47'si "Sorma" kategorisindeyken, bu oran profesyonel olmayan mesleklerde %32'dir.

Araştırmaya göre, özetle, ChatGPT'nin ekonomik değerinin, doğrudan görevleri yerine getirmesinden ("Doing") ziyade, kullanıcılara karar süreçlerinde destek olmasından ("Asking") kaynaklandığına işaret etmektedir. Veriler, "Sorma" amaçlı sorguların "Yapma" amaçlı olanlara göre daha hızlı arttığını ve kullanıcılar tarafından daha kaliteli olarak değerlendirildiğini göstermektedir. Bu durum, aracın mevcut işlevinin görev otomasyonundan ziyade insanın hem kişisel hem de profesyonel alandaki karar verme yeteneğini artırmak olduğunu ortaya koymaktadır. Yine sonuçlar, insanların cinsiyet, meslek, yaş aralığı gibi ayrımlarına göre kullanım amaçlarının değiştiğini göstermektedir. Bu durum genel amaçlı modellerin (General-Purpose Technologies - GPTs) yerine özel amaçlı modellerin (Specific-Purpose Technologies - SPTs (bunu uydurduğumu itiraf etmeliyim)) tercih edilebileceğine dair ipuçları sunuyor.