Dwight D. Eisenhower: Sessiz fırtınanın mimarı

Tarihin akışı bazen öyle anlarla doludur ki, yüzeydeki sakin görüntünün altında, dünyanın kaderini yeniden şekillendirecek bir enerji birikir. 4 Kasım 1952, işte böyle bir andı. Soğuk Savaş'ın ilk kasvetli bulutlarının dünyayı sardığı, atomik korkunun gölgesinin ilk kez vatandaşların gündelik yaşamına uzandığı bir dönemde, Amerikan halkı sandığa gitti ve Kansaslı bir askeri, Dwight David Eisenhower'ı, dünyanın en güçlü koltuğuna taşıdı. Bu, bir seçim zaferinden öte, bir dönemin başlangıcının habercisiydi; savaşın yorgun dünyasını, narin bir barış dönemine taşıyacak bir köprünün temellerinin atılışıydı.

Eisenhower’ın hikâyesi, Amerikan rüyasının ta kendisiydi. Teksas'ta mütevazı bir evde doğmuş, West Point'ten bir subay olarak çıkmış, kader onu tarihin en büyük fırtınalarının göbeğine atmıştı. II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Kuvvetlerin Yüksek Komutanı olarak, Normandiya Çıkarması’nın devasa, karmakarışık makinesini yönetmişti. Bu, sadece bir askerî operasyon değil, bir insanlık dramı, bir strateji destanıydı. O, bu fırtınanın gözünde, sakin, kararlı ve iradeli duran isimdi. Ve şimdi, aynı sakin irade, bu kez siyasetin çetrefilli sularında, daha büyük ve daha soyut bir düşmanla; komünizm ideolojisi, nükleer tehdit ve küresel istikrasızlıkla mücadele etmek için gerekiyordu.

Dehşet ile umut arasında kurulmuş hassas bir denge

Başkanlık koltuğuna oturduğu anda, miras aldığı dünya, bir enkazın üzerine kurulmaya çalışılan yeni bir düzendi. Kore Savaşı'nı sonlandırmak, onun ilk büyük diplomatik hamlesi oldu. Bir asker olarak, savaşın anlamsız yıkımını en iyi bilenlerdendi. Onun ‘Barış İçin Atom’ programı, tarihin en büyük ikilemlerinden birine dair cesur bir vizyondu. Atomun yıkıcı gücünü kabul ediyor ancak aynı zamanda onun enerjisinin, tıpkı bir kılıcın yerine bir saban bıçağı olarak kullanılması gibi, insanlığın refahı için kullanılabileceğini haykırıyordu. Bu, dehşet ile umut arasında kurulmuş hassas bir dengeydi.

Ancak onun vizyonu, savaş ve barış ikilemiyle sınırlı değildi. Eisenhower'ın adı, belki de en çok, Amerikan kıtasını baştan başa kat eden, şehirleri birbirine bağlayan, ticareti ve seyahati devrimci bir şekilde dönüştüren eyaletler arası karayolu sisteminin mimarı olarak anılacaktı. Bu, asfalt ve betondan ibaret projenin çok ötesinde bir hamleydi. Bir ulusun kendisiyle olan bağlarını güçlendiren, onun ekonomik ve sosyal dokusunu yeniden ören devasa bir arter ağıydı. Tıpkı Roma yolları gibi, bu otoyollar da Amerikan medeniyetinin yayılmasının, birliğinin ve gücünün somut bir ifadesi hâline geldi. Bu, fiziksel dünyayı şekillendiren bir liderin, geleceğe dair nasıl bir vizyon geliştirebileceğinin en parlak örneğiydi.

Dış politikada ise Eisenhower'ın eli her zaman sağlam ancak temkinliydi. Soğuk Savaş'ın dikenli meselelerinde, sıcak bir çatışmanın uçurumun eşiğinden döndüğü anlar yaşandı. Macaristan Ayaklanması'ndaki müdahale etmeme kararı, dünyanın etki alanlarına ayrıldığının acı bir kabulüydü. U-2 casus uçağı krizi ise bu yeni savaşın perde arkasındaki tehlikeli oyunlarını tüm çıplaklığıyla ortaya serdi. Ancak belki de en kalıcı uyarısı, görevden ayrılırken yaptığı veda konuşmasında saklıydı. Ulusu, giderek güçlenen “askerî-endüstriyel kompleks”e karşı uyardı. Bu, bir siyasi uyarının ötesinde, bir filozof kralın, gelecek nesillere bıraktığı bir vasiyetti. Özgür bir toplumun, silahlanma ve güvenlik ihtiyacı ile sivil özgürlükler ve demokratik değerler arasında nasıl bir denge kurması gerektiğine dair bugün hâlâ geçerliliğini koruyan, ürpertici bir öngörüydü.

Mutlak güç ve sade bir sükûnet

Ve sonra, başkanlığın son perdesi indi. Eisenhower, siyaset sahnesinden, tıpkı bir generalin savaş alanından çekilişi gibi, vakur ve sessizce ayrıldı. Gettysburg’daki çiftliğine çekildi. Bir emeklilikten ziyade bir tür inzivaydı. Burada, zamanının çoğunu anılarını yazarak ve resim yaparak geçirdi. Fırçası, bir zamanlar savaş haritalarını işaretlediği elleriyle, şimdi Pennsylvania kırsalının huzur dolu manzaralarını tuvaline taşıyordu. Bu, dikkat çekici bir dönüşümdü; fırtınayı yöneten ellerin, şimdi barışın renklerini aradığı bir huzur dönemi. Son yıllar, onun karakterinin bir başka boyutunu gözler önüne seriyordu: Mutlak gücün merkezinde geçirdiği yılların ardından, sade bir sükûnetle yaşayabilme bilgeliği.

Dwight D. Eisenhower, tarihin sahnesine çıktığı anda, dünya kritik bir kavşaktaydı. O, bu kavşakta, coşkulu bir devrimci ya da ateşli bir ideolog olarak değil, bir mühendis, bir mimar, bir denge ustası olarak durdu. Onun liderliği, gösterişsiz ama sağlam, devrimci olmaktan ziyade istikrarlıydı. Tarihin “parladığı anlar” bazen böyle figürlerle taçlandırılır. Işığı yakan, büyük sözler söyleyen, sınırları yıkan isimler değil, bazen o ışığı dengeli bir şekilde yayarak, bir medeniyetin yıkıntılar üzerinde yeniden inşa edilmesine, bir ulusun kendi içinde ve dünyayla barışık yaşayabilmesine öncülük edenlerdir.

4 Kasım 1952’de sandıktan çıkan sonuç, işte böyle bir liderin yolculuğunun başlangıcıydı. Ve bu yolculuk, bize şunu hatırlatır: Tarihin en sarsıcı fırtınalarının ardından gelen sükûnet, bazen en büyük zaferdir. Ve bu sükuneti inşa eden irade, bazen bir fatihin kılıcından daha kalıcı, daha derin bir iz bırakır insanlığın hafızasında. Eisenhower, tam da bu izi bırakan, fırtınayı dindiren sessiz ses oldu.