27 January 2025

KKTC’nin elektrik arz güvenliği Türkiye’ye mi bağlı?

KKTC’nin enerji stratejisi neleri kapsıyor? Enerjide dışa bağımlılığı azaltması için KKTC’nin önünde bulunan seçenekler neler? Yenilenebilir enerji kaynakları KKTC’ye faydalı olabilir mi?

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) enerji stratejisi, arz güvenliği sağlamak ve bölgesel enerji iş birliklerini güçlendirmek adına önemli hedefler taşıyor. Bu stratejiler arasında dışa bağımlılığı azaltmak için yerel enerji üretimini artırmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak gibi adımlar yer alıyor. Kesintisiz bir enerji sağlamak, elektrik santrallerini ve bütün şebekeleri birbirine bağlamak için Türkiye Elektrik İletim Sistemi’ne de ayrıca ihtiyacı bulunuyor. Söz konusu bu bağlantı, KKTC’nin enerji arz güvenliğini güçlendirme, elektrik ticareti ve şebeke stabilitesi açısından kritik bir rol oynuyor.

Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs elektrik sistemleri birbirlerine bağlı olup, ihtiyaç duyulması hâlinde elektrik alışverişi yapılabiliyor. Bunun yanında Kuzey Kıbrıs ile Türkiye arasında denizaltı kabloları aracılığıyla elektrik sağlanması için çalışmalar da var. Ülke, elektrik enerjisini büyük ölçüde Türkiye’den temin ediyor. Ancak bu durum KKTC’nin dışa bağımlılığını artırıyor ve arz güvenliği konusunda kırılganlık oluşturuyor. KKTC, kendi enerji kaynaklarını çeşitlendirmeye çalışırken, özellikle yenilenebilir enerji “rüzgâr, güneş vb.” ve enerji verimliliği alanlarında adımlar da atıyor.

Elektrik arz güvenliği

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yıllık ortalama nüfus artışı yaklaşık %3 civarında gerçekleşmesi bekleniyor, 2023 yıl sonu itibarıyla KKTC nüfusu 400.000’in üzerine çıktı. Elektrik enerjisi tüketimlerinin de hemen hemen aynı oranda artış göstermesi bekleniyor. KKTC’de gerek mevsimsel değişiklikler gerekse turizm sektörüyle doğru orantılı olarak yaz dönemlerinde puant tüketimlerde yükselişler yaşanıyor. 2024 Temmuz ayında KKTC’deki anlık puant yük 424 MW olarak gerçekleşmişti. An itibariyle emre amade kapasite yaklaşık 450 MW civarında. TEİAŞ tarafından yapılan projeksiyonda 2024 yılı için yıllık 1,9 milyar kWh, 2030 yılına gelindiğinde ise yıllık 2,5 milyar kWh elektrik enerjisi tüketimi gerçekleşeceği öngörülüyor.

Ülkenin elektrifikasyon çalışmaları olarak; Kıbrıs-TEK portföyünde 257,26 MW, AKSA uhdesinde 188 MW, özel sektör eliyle işletilen güneş enerji santrallerinde 120 MW, EÜAŞ Mobil Santrallerinde ise 125MW olmak üzere adada toplamda 690,26 MW elektrik kurulu gücüne erişildi.

KKTC’nin enerji arz güvenliğini sağlamak için Türkiye ile olan enerji bağlantısı oldukça önemli. Bu bağlamda TEİAŞ ile olan enterkonnekte bağlantı “Türkiye ile KKTC arasındaki elektrik şebekesi bağlantısı” büyük bir rol oynuyor. Bu bağlantı, KKTC’ye Türkiye’den enerji ithalatı yapma imkânı sunarken, aynı zamanda KKTC'nin yerel üretim kapasitesinin yetersiz olduğu dönemlerde Türkiye'nin enerjisini kullanabilmesine olanak tanıyor.

Enterkonnekte bağlantısının etkileri

KKTC’nin Türkiye Enterkonnekte Sistemi’ne bağlanması, Türkiye ve KKTC arasında elektrik enerjisi alışverişinin sağlanmasını amaçlayan önemli bir projedir. Bu bağlamda Türkiye ile KKTC arasındaki enerji bağlantısının kurulması, her iki taraf için de çeşitli faydalar sağlayacak.

Enterkonnekte bağlantı; KKTC’nin arzu ettiği enerji hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırır ve bölgesel enerji entegrasyonuna katkı sağlar. Bu bağlantı; enerji arzı, şebeke stabilitesi, fiyatlar ve yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonu açısından önemli bir fırsat sunar. Ancak KKTC'nin uluslararası tanınmışlık sorunları ve bölgesel politikalar da bu bağlantının tam potansiyelinin gerçekleşmemesinde dikkate alınması gereken faktörlerdir.

Türkiye ile olan elektrik bağlantısı, KKTC'deki enerji fiyatlarının daha stabil hâle gelmesini sağlayacak. Bu durum hem sanayi hem de haneler için daha öngörülebilir maliyetler oluşturuyor. Türkiye’nin büyük ve daha gelişmiş enerji piyasasında KKTC’nin yer alması, fiyatların daha rekabetçi hâle gelmesini sağlayacak. Enterkonnekte bağlantısının olası etkileri şunlardır:

  • Arz güvenliği sağlanması: Enterkonnekte bağlantı, KKTC için elektrik arz güvenliğini sağlamada kritik bir rol oynar. Türkiye, KKTC'ye elektrik iletimini sağlayarak, yerel elektrik üretiminin yeterli olmadığı durumlarda arza katkıda bulunur.
  • Şebeke kararlılığı ve elektrik ticareti: Şebeke kararlılığı, sürekli ve güvenli enerji sağlamak için önemlidir. Enterkonnekte bağlantı, KKTC’nin elektrik şebekesinin stabilitesini artırabilir. Ayrıca Türkiye ve KKTC arasında elektrik ticareti imkânı doğar. Bu da arz konusunda daha esnek bir yapı oluşturmaktadır.
  • Fiyat avantajları: Türkiye'nin enerji piyasalarındaki fiyat dalgalanmaları, KKTC'yi doğrudan etkilemektedir. Ancak enterkonnekte bağlantı sayesinde KKTC, Türkiye'nin enerji piyasasındaki fiyatlara bağlı olarak daha rekabetçi enerji fiyatları elde edebilir. Bu, KKTC'nin ekonomik sürdürülebilirliği için faydalı olabilir.
  • Yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonu: Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynakları özellikle “rüzgâr ve güneş enerjisi” KKTC'ye entegre edilebilir. Aynı şekilde geniş yenilenebilir enerji kaynağı potansiyeli olan Kıbrıs’ın da Türkiye’ye entegresi söz konusu olacaktır. Bu enterkonnekte bağlantı, enerji üretimini çeşitlendirmeye ve çevre dostu yenilenebilir kaynakların kullanımını teşvik etmeye olanak tanıyor.
  • Siyasi ve diplomasi engeller: KKTC’nin uluslararası tanınmışlığı sınırlıdır ve bu durum enerji iş birliklerini etkilemektedir. Türkiye ile olan enerji bağlantısı, KKTC'yi Avrupa ve diğer bölgesel enerji piyasalarından izole edebilir. Ancak bu durum KKTC için belirli avantajlar da oluşturabilir. Çünkü Türkiye'nin desteklediği enerji projeleri, uluslararası diplomatik engelleri aşmada önemli bir rol oynamaktadır.

KKTC’ye yeni yapılacak denizaltı iletim sistemi sayesinde hem Kıbrıs’ın elektrik arz sorunu giderilecek hem de adadaki yüksek yenilenebilir enerji kaynağı potansiyeli sayesinde üretilecek elektriğin fazlasının Türkiye’ye satılma imkânı doğacaktır. İletim bağlantısı tamamlandığında, AB tarafından kabul edilmesi durumunda Avrupa ülkeleri ile de enterkonnekte sisteme dâhil olunabilecektir.

Ayrıca enerji altyapısının iyileştirilmesi, KKTC’ye yabancı yatırımcıların ilgisini artıracaktır. Özellikle enerji yoğun sektörlerde faaliyet gösteren firmalar, daha güvenilir ve ucuz enerji temini sayesinde KKTC’yi cazip bir pazar olarak görme imkânı sağlayacaktır. Diğer taraftan KKTC ile Türkiye arasındaki denizaltı iletim kablosu, enerji bağımsızlığını ve güvenliğini artırmanın yanı sıra, bu bölgede enerji üretim ve tüketim dengesini daha verimli hâle getirecektir. İlerleyen dönemde ise KKTC için enerji alanında önemli bir kilometre taşı olacağı değerlendirilmektedir.

Podcast

19 December 2023
Doç. Dr. Hasan T. Kerimoğlu
Darbeler, İhanetler ve İsyanlar
28:19
0:01

Url kopyalanmıştır...