Yüzyılları deviren miras: Türk müziği

Yeni Türkiye Eğitim Vakfı (YETEV) bünyesinde faaliyet gösteren Palet Türk Müziği İlkokulu, 2025 yılının Türk müziği takvimine damgasını vuran önemli bir etkinliğe, "Gelenekten Günümüze Türk Müziği Çalıştayı"na ev sahipliği yaptı. Türk müziğinin köklü geçmişini ve geleceğe uzanan yolculuğunu kapsamlı bir şekilde ele alan bu çalıştay, alanın önde gelen akademisyenlerini, icracılarını ve araştırmacılarını bir araya getirdi. Palet Türk Müziği İlkokulu'nun bu türden bir etkinliğe kucak açması; müziğimizin geleceğine yönelik verilecek eğitimin ne denli kritik olduğunun vurgulanması adına kıymetliydi.

Çalıştayın açılışında yapılan konuşmalarda, Türk müziğinin sadece bir sanat dalı olmanın ötesinde, kültürel kimliğimizin ve toplumsal belleğimizin vazgeçilmez bir parçası olduğu vurgulandı. Katılımcılar, bu zengin mirasın korunması, doğru bir şekilde yorumlanması ve yenilikçi yaklaşımlarla zenginleştirilerek gelecek nesillere aktarılmasının önemine dikkat çektiler. Çalıştay; İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı iş birliğiyle düzenlendi. İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar, Millî Eğitim Bakan Yardımcısı Ömer Faruk Yelkenci, Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Özden ve İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İpek Akın müziğimizin köklü geçmişine, kurumsallaşma sürecine ve bugününe dair önemli noktalara temas ettiler. Temelde vurgulanan mevzu; Türk müziğinin öğrenimi, kültürel mirasının aktarımı ve metodolojik formüllerdi.

Nesilden nesle aktarımla korunması gereken bu mirasa dair; çalıştaya ev sahipliği yapan YETEV’in Mütevelli Heyet Başkanı Bilal Erdoğan açılış konuşmasında yapılan çalışmaların ifade ettiği çabayı şu şekilde belirtti: “Türk müziğimizin, kültürümüzün, kimliğimizin geleceğini inşa etmede birbirimizle daha çok paylaşmaya, daha çok istişare etmemize ihtiyacımız var. Kurumların sayısının artması çok kıymetli. Türk müziğinin bugünlere gelmesinde yeri geldi Yenikapı Mevlevihanesi ve Darülelhan rol oynadı, yeri geldi Sadettin Kaynak ve Tanburi Cemil Bey birer kurum olarak bunu sürdürdüler. İnanıyorum ki Palet Türk Müziği İlkokulu da bunu sağlayan kurumlardan bir tanesi olarak geleceğimize hizmet edecek.”

Erdoğan’ın belirttiği üzere gerek YETEV’in kurmuş olduğu Palet Türk Müziği İlkokulu gibi küçük yaşta bu kültürel mirasın kurumsal bir şekilde öğretildiği okullar gerek ülkemizin her yanında kökleşen konservatuvarlar gerekse de müziğe hem icralarıyla hem de yetiştirdikleri öğrencileriyle hizmet eden sanatkârlar önemli katkılar sunmaya devam ediyorlar. Dileğimiz; yüzyıllardır süregelen melodilerin gelecek nesillerin dimağlarına da en doğru şekilde süzülmesi… Taksimlerin, peşrevlerin, saz semailerinin, şarkıların eşsiz yolculuğu ebediyete kadar sürmesi; yeni eserler geçmişin notalarına bağlayan gelenekle çoğalması…

Kapsamlı oturumlar ve derinlemesine tartışmalar

Çalıştay, üç ana oturumda Türk müziğinin çeşitli boyutlarını ele aldı:

"Günümüzde Türk Müziği Eğitimi" başlıklı ilk oturumda Doç. Dr. Aylin Şengün Taşçı’nın moderatörlüğünde; Prof. Dr. Erhan Özden, Prof. Dr. D. Adnan Çoban ve Doç. Dr. Şerife Güvençoğlu değerli sunumlar gerçekleştirdi. Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Özden, “Dar’ül Elhân’dan Musiki Muallim Mektebi’ne Müzik Eğitimi” adlı sunumunda Türk müziğinin ilk kurumsal eğitim alanlarına ve kullandıkları öğretim programlarına değindi. Bugüne uzanan eğitimin ilk nüvelerini belgeler eşliğinde görmek; kat edilen yolu ve metodolojinin izlediği seyri incelemek adına önemliydi. İkinci konuşmacı Prof. Dr. Adnan Çoban “Meşk Sisteminin Günümüz Türk Müziği Eğitiminde Yeri ve Önemi” sunumuyla meşk sisteminin müzik eğitimindeki yerini vurguladı. Müziğimizin önemli icracılarından ve üstatlarından biri olan Alâeddin Yavaşça üzerinden meşk sistemini açıklarken; usta-çırak ilişkisi üzerinden sadece müzik icrasının öğrenilmediğine, üslup/tavır ve sanat ahlakının da bu sistem üzerinden aktarıldığına dikkat çekti. Oturumun son konuşmacısı ise Doç. Dr. Şerife Güvençoğlu’ydu. 1975’te kurulan Türk Müziği Devlet Konservatuvarı’nın ilk öğrencilerinden olan Güvençoğlu; sunumunda hem meşk hem de modern metot çalışmalarının eğitimdeki rolünden, konservatuvarlarda oluşturulan ders planlarından, kaynaklarından, öğretim süreçlerinden bahsetti.

"Günümüzde Saz İcracılığı" adlı ikinci oturumda ise Doç. Dr. N. Yeşim Altınel Çoban moderatörlüğünde Prof. Erol Deran, Prof. Dr. Gözde Çolakoğlu Sarı ve Murat Aydemir deneyimlerini paylaştı. Prof. Erol Deran, “Taksim ve Makam Geçkileri” sunumuyla doğaçlamanın yapısal özelliklerini ve makam geçişlerinde dikkate alınması gereken müzikal uyumu detaylandırdı. “Çalgı Eğitiminde Usta-Çırak ilişkisinin Günümüze Etkisi” adlı sunumuyla Prof. Dr. Gözde Çolakoğlu Sarı; enstrümanın teoriden tarihe, uzanan öğrenim sürecine ve Tanburi Cemil Bey, Sadettin Arel gibi önemli sanatkârlar özelinde usta-çırak ilişkisinin günümüz enstrüman eğitimindeki etkisine değinirken, Murat Aydemir “Tanburun Türk Müziğindeki Yeri ve Önemi” adlı sunumuyla tanburun görsel bir sunum eşliğinde geçirdiği evrimi gözler önüne serdi.

Son oturum olan "Arşivlerin Günümüzde Türk Müziği'ne Etkileri" ise Prof. Dr. Adnan Çoban moderatörlüğünde Beşir Ayvazoğlu, Cemal Ünlü ve Mehmet Güntekin'in katılımıyla gerçekleşti. Beşir Ayvazoğlu’nun “Edebî Birikimizin Bir Kaynak Olarak Türk Müziği Açısından Önemi”, Cemal Ünlü’nün “Türk Müziği Gramofon Plak Arşivinin Dünü ve Bugünü”, Mehmet Güntekin’in “Yazılı Görsel ve Sesli Arşivin Türk Müziği Uygulama Planında Yansımaları ve Etkileri” adlı sunumlarıyla bu oturumda edebî mirasın, gramofon kayıtlarının ve çeşitli arşivlerin; yani hafızanın ana kaynaklarının Türk müziği üzerindeki etkileri ve geleceğe taşınmasındaki rolleri masaya yatırıldı.

Bu kıymetli sunumların ardından çalıştay, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı Saz Topluluğu ve Palet Türk Müziği Topluluğu'nun verdiği özel konserle sona erdi.

Çalıştayın Türk müziğine katkıları ve gelecek vizyonu

"Gelenekten Günümüze Türk Müziği Çalıştayı," Türk müziği camiası için sadece kapsamlı bir bilgi alışverişi platformu değil, aynı zamanda geleceğe yönelik bir yol haritası niteliğindeydi. Çalıştay, Türk müziği eğitimini geliştirme, kendi kimliği, kültürü, derinliği ve geçmişiyle bir gelecek inşa etme hedeflerine önemli katkılar sağlamayı amaçladı. Etkinlik, Palet Türk Müziği İlkokulu gibi kurumların Türk müziğinin geleceğini güvence altına almadaki önemini bir kez daha ortaya koydu. Ayrıca Türk müziği alanında topluma rehberlik edecek ve ilham verecek yeni bir entelektüel sınıfın gerekliliğine dikkat çekildi.

Çalıştay, Türk müziği geleneğinin korunması ve aktarılmasının yanı sıra, eğitim kalitesinin ve diplomaların uluslararası düzeyde tanınmasının artırılması gerektiği konularına da vurgu yaptı. Bu özel etkinlik, Türk müziğinin dinamik ve yaşayan bir miras olarak geleceğe taşınmasında, geleneğin sağlam temelleri üzerine yenilikçi ve kapsayıcı yaklaşımların inşa edilebileceği güçlü bir platform oluşturdu.