FIFA’nın yeni oyunu: Büyük para, büyük soru işaretleri

FIFA Kulüpler Dünya Kupası son buldu ve şampiyon Paris Saint-Germain’i 3-0 yenen Chelsea oldu. Chelsea bu şampiyonlukla yaklaşık 100 milyon avroluk bir gelirin de sahibi oldu. 2024/2025 sezonunda Şampiyonlar Ligi’ni şampiyon tamamlayan Paris Saint-Germain’in yaklaşık 150 milyon avro kazandığı göz önüne alındığında, FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nın da hiç azımsanmayacak bir gelir yarattığı ortada.

Aslında FIFA Kulüpler Dünya Kupası 2000 yılında başlamış fakat 2001-2004 yıllarında yapılmamıştı. 2005 yılından beri de her yıl düzenli olarak oynanan bu turnuva, pandemi dönemi hariç yaklaşık 20 yıldır devam ediyordu. Fakat 2025 yılı hem turnuvanın formatında hem de ödül havuzunda çok ciddi değişiklere sahne oldu ve tüm dünyanın takip ettiği bir etkinlik hâline geldi.

FIFA’dan gelen gelir ve bu gelire sahip olmanın imkânları

FIFA’ya bağlı altı konfederasyondan da katılımcıların bulunduğu 32 takımlı turnuva, toplamda dağıttığı 850 milyon avrodan fazla para ödülüyle Şampiyonlar Ligi’nden sonra açık ara en çok ödül dağıtan turnuva oldu. Dört takımlı sekiz gruptan oluşan lig aşamasında ilk ikiye giren takımlar son 16’ya kalırken diğer takımlar elendi. Son 16’dan itibaren ise tek maçlık eleme turları oynandı.

Turnuvaya katılan takımlar bağlı oldukları konfederasyona ve sportif ve ticari başarılarına göre farklı katılım ücretleri alırken, lig aşamasında alınan her puana ve sonrasında geçilen her tura ekstra ödüller verildi. Okyanusya temsilcisi olan Yeni Zelanda’nın Auckland City takımı ayak bastı parası olarak yaklaşık üç milyon avro alırken; Afrika, Asya ve Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler temsilcileri yaklaşık 8’er milyon avro aldılar. Güney Amerika temsilcileri yaklaşık 13’er milyon avro, Avrupa temsilcileri ise 11 ile 33 milyon avro arasında değişen ayak bastı paraları kazandı. Ayrıca grup aşamasındaki galibiyetlere 1,7 beraberliklere ise 0,85 milyon avro verildi.

2024/2025 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nden en az gelir elde eden takım olan Slovan Bratislava 18,46 milyon avro elde etmişi. FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nda ise en az gelir elde eden Avrupa takımı RB Salzburg oldu ve yaklaşık 13,5 avroluk bir gelir elde etti. Dolayısıyla başta Avrupa takımları olmak üzere bütün takımlar için çok ciddi bir gelir yaratıldığını söylemek mümkün. Turnuvanın yeni formatının ilk senesi olduğu göz önüne alındığında, önümüzdeki yıllarda turnuvanın dağıtacağı para ödülü Şampiyonlar Ligi ödüllerini bile geçebilir.

Azalan ilgi, zorluklar, boş tribünler

Kulüpler için kârlı olan turnuva, organizatörler için istendiği kadar başarılı olmadı. Beklenenin aksine Amerikalı taraftarlar maçlara tahmin edilen ilgiliyi göstermedi. Özellikle grup maçlarında stadyum doluluk oranları sıklıkla %50’nin altında kaldı. Hâlihazırda hem MLB hem de MLS sezonlarının devam etmesi, farklı eyaletlerde oynanan maçların getirdiği seyahat maliyetleri bir yandan da bilet fiyatlarının yüksek olması seyirci sayılarını olumsuz etkiledi. Bazı maçlarda boş kalan tribünler bilet fiyatlarının düşürülmesiyle doldurulmaya çalışıldıysa yarı final ve final maçları hariç istenen doluluk oranları pek de yakalanamadı.

Bunlara ek olarak, bir yandan da vize problemleri Asyalı ve Afrikalı taraftarların maçlar için seyahat etmesine engel oldu. Seyahat zorlukları Amerika, Kanada ve Meksika’nın ev sahipliğinde gerçekleşecek 2026 Dünya için de potansiyel bir problem olarak gözüküyor. Her ne kadar taraftar vizesi gibi çözümler konuşuluyor olsa da bu konuda ne Amerika ne de FIFA tarafından somut adım henüz atılmadı. Birçok taraftar seyahat zorluklarının Dünya Kupası ruhunu bozabileceğini düşünüyor. Bundan sonra her dört yılda bir oynanması planlanan FIFA Kulüpler Dünya Kupası, başta futbolcular olmak üzere birçok paydaş tarafından eleştirilse de önümüzdeki yıllarda muhtemelen futbolun en prestijli etkinliklerinden biri hâline gelecek.

Avrupa futbolunun ekonomik büyümesi bir süredir doğal sınırlara ulaşmış gibi gözüküyordu. Özellikle Fransız ve İtalyan liglerinde yaşanan mali zorluklar ve birçok ligde yayın haklarının satılmasıyla ilgili sıkıntılar da bunun önemli göstergeleriydi. Bir yandan da transfer piyasasını alt üst eden Suudi Arabistan Ligi işin içine girince, başta 5 Büyük Lig’in takımları olmak üzere birçok takım gelirlerini arttırma ihtiyacı duymaya başladı. Bunlara ek olarak Avrupa futbolunda Kuzey Amerikalı yatırımcıların artışı ve buna bağlı olarak kulüplerin, Kuzey Amerika profesyonel liglerinde olduğu gibi kâr maksimizasyonu odaklı yönetilmeye başlanması da Avrupa futbolunda gelirlerin arttırılması yönünde arayışların artmasına sebep oldu. Bu sebeplerle kurulmak istenen Avrupa Süper Ligi bazı takımlardan ciddi destek görmüş fakat gerekli olan konsensüs sağlanamadığı için bu girişim başarı olamamıştı.

FIFA’nın Kulüpler Dünya Kupası’nın formatını ve ödül havuzunu arttırmasının sebebi de Avrupa Süper Ligi tehdidine karşı proaktif bir yaklaşım olarak yorumlanabilir. Bir yandan büyük kulüplere istedikleri ekstra geliri yaratmak için bir opsiyon sağlarken bir yandan da hâlihazırda sıkışık olan maç takvimini daha da sıkıştırarak fazladan maç oynayacak zaman bırakmak istemiyor olabilir. 2025 yazında FIFA Kulüpler Dünya Kupası oynandı. 2025 kışında Afrika Uluslar Kupası, 2026 yazında FIFA Dünya Kupası ve 2028 yazında UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası ve Copa America oynanacak. FIFA Kulüpler Dünya Kupası da bu formatta kalıcı olabilirse neredeyse her yaz bir büyük futbol turnuvası oynanıyor hâle gelecek. Bu kadar sıkışık bir turnuva takvimi kısa vadede paydaşların en azından bir kısmını memnun etse de uzun vadede sürdürülebilir gözükmüyor.