Avrupa’nın enerji kalbine bağlanan sessiz güç

Dünya artık elektriğin etrafında dönüyor. Petrolün yüzyılı kapandı, enerji ağlarının yüzyılı başladı. Bu ağların merkezinde ise ülkeleri birbirine görünmez hatlarla bağlayan dev bir yapı var: ENTSO-E: Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşletmecileri Ağı.

Ve o dev yapının kapısında, kararlı bir şekilde duran bir ülke var: Türkiye. Arkasında teknik deneyim, önünde jeopolitik bir vizyon, elinde ise Avrupa’nın enerji güvenliği için stratejik bir anahtar; Swissgrid sistemi ile birlikte yürütülen elektrik enterkonneksiyon süreci.

Avrupa’nın enerji sinir sistemi: ENTSO-E nedir?

ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity), 35 ülkeden 40’tan fazla elektrik iletim operatörünü bir araya getiren, Avrupa’nın en kapsamlı enerji koordinasyon ağıdır. Bu yapı, Avrupa genelinde elektrik arz güvenliği, şebeke senkronizasyonu ve piyasa entegrasyonunu sağlamaktadır. Bir başka deyişle; ENTSO-E, Avrupa’nın enerji damarlarını yöneten “beyin”dir.

Avrupa’daki her santral, her trafo, her kablo bu ağ üzerinden ortak bir frekansta çalışmaktadır. Bu nedenle bir ülkenin ENTSO-E’ye bağlanması, sadece teknik bir konu değil; aynı zamanda enerji egemenliği ve diplomatik güven meselesidir.

Türkiye bu ağda neden kritik?

Türkiye, hem Asya’yı hem de Avrupa’yı birbirine bağlayan bir enerji koridorudur. Doğal gazda TANAP ve Türk Akım hatlarıyla Avrupa’ya enerji taşıyan Türkiye, şimdi de elektrik akışında köprü olma yolunda ilerlemektedir.

Türkiye’nin bu sisteme dâhil olması, şu anlamlara gelmektedir:

• Avrupa şebekesiyle eş zamanlı frekansta (50 Hz) çalışabilmek,
• Elektrik ticaretini iki yönlü yapabilmek,
• Avrupa’nın enerji arz güvenliğine katkı sağlamak,
• Ve Türkiye’nin kendi elektrik piyasasını, Avrupa standartlarına entegre etmek.

Bu entegrasyon sürecinin teknik koordinasyonunda ise İsviçre merkezli Swissgrid sistemi kritik bir rol oynamaktadır.

Türkiye’nin Avrupa’ya açılan enerji kapısı: Swissgrid nedir?

İsviçre; Avrupa’nın enerji kalbinde yer aldığı için sistem dengeleme, yük akışı planlama ve senkronizasyon testleri konularında uzman bir merkezdir. Swissgrid, İsviçre’nin ulusal elektrik iletim sistemi operatörüdür ve ENTSO-E’nin en önemli üyelerinden biridir.

Türkiye’nin ENTSO-E bağlantısı sürecinde (2021 yılında kalıcı hâle gelen sistem) Swissgrid, teknik danışman ve koordinasyon ortağı olarak görev yapmıştır. Bu, sadece bir mühendislik iş birliği değil; Türkiye’nin Avrupa enerji sistemine resmen entegre olma adımı olmuştur.

Swissgrid’in rolüyle Türkiye’nin ulusal şebekesi, Avrupa sistemine dinamik dengeleme testleri, ani yük değişim analizleri ve enterkonnekte stabilite ölçümleri üzerinden bağlanmıştır. Yani artık Türkiye’nin elektriği, Avrupa’nın elektriğiyle aynı nabızda atmaktadır.

Teknik bir proje mi, stratejik bir devrim mi?

Birçok kişi bu süreci “teknik entegrasyon” olarak görse de perde arkasında çok daha büyük bir tablo bulunmaktadır.

Türkiye’nin ENTSO-E entegrasyonu:

• Jeopolitik anlamda; Türkiye’yi Avrupa enerji sistemine “siyasi bir oyuncu” olarak entegre etmiştir.
• Ekonomik anlamda; elektrik ticaretinde yeni pazarlar ve gelir alanları açmıştır.
• Teknolojik anlamda; Türkiye’nin iletim altyapısını Avrupa standartlarına taşımıştır.
• Diplomatik anlamda; Türkiye’yi enerji diplomasisinin “denge unsuru” hâline getirmiştir.

Artık Türkiye sadece enerjide transit ülke değil; enerjiyi yönlendiren, dengeleyen ve paylaşan bir merkez ülke konumundadır.

Enerjide köprü değil, merkez olma vizyonu

Türkiye’nin ENTSO-E üyeliği ile başlayan bu süreç, aslında “enerji köprüsü” tanımının ötesine geçmektedir. Çünkü köprü, sadece üzerinden geçilen bir yapıdır. Ama merkez, yön veren, denge sağlayan ve geleceği şekillendiren yapıdır.

Türkiye’nin 2035 yılı enerji stratejisi, tam da bu dönüşümü hedeflemektedir:

• Yenilenebilir enerji kapasitesini %55’in üzerine çıkarma,
• Elektrik ihracatını artırma,
• Bölgesel enerji yönetim merkezi olma.

Bu hedeflerin kalbinde ise ENTSO-E üzerinden Avrupa ile senkron çalışan bir Türkiye vizyonu bulunmaktadır.

Avrupa’nın enerjisi Türkiye’den mi akacak?

Avrupa, Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası enerji güvenliğini yeniden tanımlamıştır. Rus gazına bağımlılığı azaltmak isteyen AB, artık sadece doğal gaz değil, elektrik arzında da çeşitlilik aramaktadır.

Türkiye bu noktada; güçlü yenilenebilir kapasitesi, stratejik coğrafyası ve ENTSO-E ile kurduğu teknik uyum sayesinde, Avrupa’nın enerji güvenliği için vazgeçilmez ortak hâline gelmiştir. Yarın Avrupa karanlığa gömülme riskiyle karşılaştığında, o ışığı yeniden yakabilecek ülkelerden biri Türkiye olacaktır.

Enerjinin dili artık Türkçe de konuşuyor

Türkiye, Swissgrid ve ENTSO-E hattında ilerleyen bu süreç, bir mühendislik başarısından çok daha fazlasıdır. Bu, enerjinin diplomasiye dönüştüğü bir medeniyet hikâyesidir.

Artık Avrupa’daki her enerji denklemi çizilirken, Türkiye’nin iletim hatları, dengeleme verileri ve arz projeksiyonları hesaba katılmaktadır. Bu da gösteriyor ki enerji sadece “kaynak” değil, stratejik kimliktir. Ve Türkiye bu kimliği, hem doğuya hem batıya aynı anda dönük, denge kuran bir akılla inşa etmektedir.

Swissgrid’in teknik desteği ve ENTSO-E’nin kurumsal çatısı altında Türkiye, Avrupa’nın enerji haritasında sessiz ama derin bir devrim yapmıştır.

Bugün Kars’ta üretilen elektriğin titreşimi, Cenevre’de ölçülebiliyorsa; bu, Türkiye’nin sadece coğrafi değil, enerjik olarak da Avrupalı olduğunun kanıtıdır.