Süper Lig’de dönüm noktası: Anadolu takımları geriliyor

Artık Süper Lig’de bir klasik hâline gelen tartışmalar eşliğinde geçen bir sezon daha sonlandı ve 2024-2025 sezonunu Galatasaray şampiyon olarak tamamladı. Sarı kırmızılı ekip dördüncü yıldızdan sonra beşinci yıldızı da ilk takan ekip oldu. Beşinci yıldızı takmanın yanı sıra bu sezonki şampiyonluğun bir diğer önemi ise şampiyon olan takımın 2025-2026 sezonunda doğrudan Şampiyonlar Ligi gruplarına katılacak olmasıydı.

Güncel yapıda UEFA, Şampiyonlar Ligi gelirlerini üç farklı başlık altında takımlara dağıtıyor. Toplam gelirlerin %27,5’i takımlara ayak bastı parası eşit olarak dağıtılıyor. 2025/2026 sezonu için henüz rakamlar UEFA tarafından açıklanmamış olsa da 2024-2025 sezonunda Şampiyonlar Ligi gruplarına katılan takımlar ayakbastı parası olarak 18,62 milyon euro almışlardı. Bu sezon toplam gelirlerin bir miktar daha artması ön görülüyor dolayısıyla Galatasaray’ın yaklaşık 20 milyon euroluk gelir edeceği söylenebilir. %37,5’lik kısım performansa bağlı şekilde dağıtılıyor ve takımlar, grupta aldıkları her beraberlik için 0,7 her galibiyet için ise 2,1 milyon euro prim alıyorlar. Ayrıca gruptan çıkan takımlar ve eleme turlarında ilerleyen takımlar için ayrıca para ödülleri de mevcut. Kalan %35’lik dilim ise Şampiyonlar Ligi’ne katılan takımın kulüp katsayısı ve kulübün ülkesindeki Şampiyonlar Ligi yayın haklarının pazar değerine bağlı şekilde kulüplere dağıtılıyor.

2024-2025 sezonunda Galatasaray’ı Şampiyonlar Ligi’nden eleyen İsviçre’nin Young Boys takımı grupta sıfır puan toplamasına rağmen 30,2 milyon euro gelir elde etmişti. 2024-2025 sezonunun Şampiyonlar Ligi’nden en az gelir elde eden takımı ise grupta sıfır puan toplayan bir başka takım olan Slovakya’nın Slovan Bratislava takımı oldu ve 18,62 milyon euro elde etti. Buna karşın geçtiğimiz sezon UEFA Avrupa Ligi’nde son 16 turuna kalmayı başaran Fenerbahçe 15,87 milyon euroluk bir gelir elde edebilmişti. Dolayısıyla Şampiyonlar Ligi’nin çok önemli bir gelir yaratma potansiyeli olduğu aşikâr.

Kalite farkı hızla artmaya devam ediyor

2024/2025 sezonunda, tıpkı bir önceki sezonda olduğu gibi, şampiyonluk yarışı Galatasaray ve Fenerbahçe arasında geçti. Lig tamamlandığında 3.’yle şampiyon arasındaki puan farkı geçen sezon da olduğu gibi 30’un üzerinde bitti ve böylelikle Süper Lig yakın tarihinde 2’inci defa bir sezonda şampiyon ve 3’üncü arasındaki puan farkı 30’dan fazla oldu. Galatasaray ve Fenerbahçe ile diğer takımların arasındaki farkın çok büyük olduğunun önemli bir göstergesi. Takımlar arasında ciddi bir kalite farkı var ve bu fark hızla artmaya devam ediyor. Özellikle pandemi öncesi dönemde her sezon sonunda neredeyse her Anadolu takımında parlayan bir ya da birkaç oyuncu olurdu ve bu oyuncular üç büyüklerin transfer gündeminde yer alırdı. Geçtiğimiz son birkaç sezonda Anadolu takımlarından özellikle Galatasaray ve Fenerbahçe’nin transfer gündemine giren oyuncu sayısı azaldı. Takımlar arasında farkı bu şekilde de gözlemlemek mümkün.

Bu farkın son yıllarda bu kadar artmasının ana sebebi de yayın gelirlerinin azalması. Anadolu takımlarının, diğer temel gelir kaynaklarından (sponsorluk ve maç günü gibi) gelir yaratma kapasitesi düşük olduğu için yayın gelirlerindeki azalma onları daha fazla etkiliyor. Büyük takımlar ise yayın gelirlerinde düşüşe karşın diğer gelirlerini arttırabildiği için takımlar arasındaki fark hızla artıyor.

Fenerbahçe ve Galatasaray en çok mağazacılık geliri üreten 20 takım arasında

2025-2026 sezonu için açıklanan kombine fiyatlarına bakıldığında Galatasaray ve Fenerbahçe’nin kombine bilet fiyatlarının büyük çoğunluğunun Arsenal, PSG ya da Borussia Dortmund gibi takımların kombine fiyatlarından daha yüksek olduğu görülüyor. Her ne kadar son yıllarda bilet gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı azalmış olsa da Galatasaray ve Fenerbahçe tribün gelirlerinde Avrupa’nın birçok büyük takımını geride bırakmayı başardı. Tribün gelirlerine ek olarak mağazacılık gelirleri de euro cinsinden hatırı sayılır meblağlara ulaşmaya başladı. Geçtiğimiz sezonda Fenerbahçe 70 Galatasaray ise 80 milyon eurodan fazla lisansı ürün satışından ciro yaptı ve Avrupa’da en çok mağazacılık geliri üreten 20 takım arasında yer aldılar.

Buna ek olarak, özellikle son iki yıldaki, enflasyonun TL’nin değer kaybının altında kalması Galatasaray ve Fenerbahçe’nin TL cinsinden olan gelirlerinin de euro cinsinden değerlenmesine dolayısıyla transfer ve maaş bütçelerinin relatif olarak artmasına olanak sağladı. Bu da kadro kalitelerini Anadolu takımlarına göre daha fazla arttırmalarına olanak sağladı. Daha önceki yıllarda ise TL’de yaşanan değer kaybı Süper Lig kulüpleri için çok ciddi problem yaratıyordu.

Fakat hem tribün hem mağazacılık gelirleri TL cinsinden olduğu için Galatasaray ve Fenerbahçe’nin kur şoklarına karşı kırılganlığı son derece yükseldi. Geçmiş yıllarda gelirlerin büyük bir kısmını yayın gelirleri oluşturduğu ve bu gelirler de döviz cinsinden olduğu için kulüpler görece daha az kırılgandı. Fakat son yıllarda azalan yayın gelirleri, diğer gelirlerin toplam gelirler içindeki payının artmasına sebep oldu. Birçok sponsorluk anlaşması dâhil diğer gelir kalemlerinin çok büyük bir kısmı TL cinsinden olduğu için kulüplerin ciddi bir risk altında olduğunu söylemek mümkün.

Süper Lig kulüpleri belki de tarihlerinde hiç olmadıkları kadar ülkenin ekonomik konjonktürüne bağlı hâle geldiler. Spor endüstrisinin küresel ölçekte bu kadar profesyonelleştiği bir dönemde aslında bu bağlılık son derece normal. Fakat Avrupa’nın diğer ülkelerine kıyasla ülke ekonomisinin kırılgan olması Süper Lig kulüplerini tehdit altına alıyor.

Dönüm noktası

2025-2026 sezonu ekonomik açıdan Süper Lig için bir dönüm noktası olabilir. Üç yıllık üst üste şampiyonluk yaşayan Galatasaray, Şampiyonlar Ligi’nden elde edeceği ekstra gelir ve başarması durumunda üst üste dördüncü şampiyonlukla Fenerbahçe’yle arasındaki gelir farkını kısa vadede kapanmamak üzere açabilir.

Öte yandan Galatasaray başta Victor Osimhen transferi olmak üzere 2025-2026 sezonu için ciddi yatırımlar yapmayı planlıyor. Şampiyonlar Ligi’nde istenen başarının gelmemesi ve ligdeki şampiyonluğun Fenerbahçe’ye kaptırılması pamuk ipliğine bağlı olan mali yapıyı darmadağın ederek altından kalkılması güç bir duruma sokabilir. Dolayısıyla bu sezonun Galatasaray ve Fenerbahçe arasındaki ezeli rekabet için bir dönüm noktası olması kuvvetle muhtemel.