“Sokak DİSK’e bırakılmadı”

Tarih 1 Mayıs 1980… O güne değin 1 Mayıs en son 1978’te kutlanmıştı. Fakat 19-26 Aralık 1978’te yaşanan Maraş Katliamı’ndan sonra başta İstanbul olmak üzere bazı illerde sıkıyönetim ilan edilmişti. O yıl iktidarda CHP bulunuyordu… 1980 ihtilalinden önce de AP hükûmeti yönetimdeydi. 12 Eylül 1980 Askerî Darbesi henüz gerçekleşmemiş olmasına rağmen birçok ilde sıkıyönetim söz konusuydu. İşçi ve öğrenci hareketleri, sağ-sol çatışmaları ve siyasi gerilim had safhadaydı.

DİSK Genel Sekreteri ve 1 Mayıs Komitesi Başkanı Fehmi Işıklar 15 Mart 1980 günü yaptığı açıklamada, 1 Mayıs’ın 1980 yılında işçi sınıfının uluslararası birlik, dayanışma ve mücadele günü olarak DİSK’in önderliğinde İstanbul, Ankara, İzmir, Trabzon, Bitlis ve Mersin’de kutlanacağını belirtmişti. DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk de DİSK Yürütme Kurulu ve Başkanlar Konseyi adına 5 Nisan 1980 günü “1 Mayıs’ların kutlanması işçilerin, emekçilerin temel hak ve özgürlüklerinin başında gelmektedir. Ancak siyasi iktidar şimdi bu temel hakkı da tamamıyla ortadan kaldırmak istemektedir. Siyasi iktidar bugün ilan ediliş̧ gerekçesi dışında çalışmaya itilen sıkıyönetimin ardına gizlenerek 1 Mayıs’ları engellemeye çabalamaktadır. Sıkıyönetimler 1 Mayıs’ların engellenmesi için kullanılamaz” açıklamasında bulunmuştu.

Fakat başta İstanbul olmak üzere pek çok ilde Sıkıyönetim Komutanlığı 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı. Buna rağmen DİSK Yürütme Kurulu 30 Nisan’da işçilere 1 Mayıs’ta çalışmama çağrısı yaptı. Bu çağrı üzerine 30 Nisan’da bazı iş yerlerinde iş yavaşlatıldı veya durduruldu. Bu eylem sebebiyle de DİSK yöneticileri gözaltına alındılar. 30 Nisan eylemleri İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere çeşitli kentlerde etkili oldu ve sosyalist/komünist yapılanmalar bu eyleme destek verdiler. Bazı fabrikalarda üretim durdu, belediye hizmetlerinde aksamalar yaşandı. 30 Nisan direnişi git gide büyürken gözaltına alınanların sayısı 2000’i buldu.

Sıkıyönetim ilan edilmeyen şehirlerde ise 1 Mayıs mitinglerle kutlandı. Örneğin Mersin’de 1 Mayıs mitingine yaklaşık 50.000 kişi katılmıştı ve olaysız sona ermişti. Fakat İstanbul, Ankara ve İzmir’de 1 Mayıs olaysız geçmedi.

Tercüman 1 Mayıs 1980 tarihli yayında olayları “Sokak DİSK’e bırakılmadı” başlıklı haberiyle şu şekilde aktarmıştı: “Baştürk ve 6 DİSK yöneticisi gözaltına alındı. Alınan çok sıkı tedbirler üzerine militanlar, eylemlerini iş yerlerinde direnişler şeklinde sürdürdü. Güvenlik kuvvetleri, ateş açan 2 DEV-SOL militanını öldürdü. Boykot yapılan okulları boşalttı, kapatılan iş yerlerini açtırdı. İstanbul, Ankara ve İzmir’de komünist gruplar, belediye otobüslerinin büyük kısmını bir süre çalıştırmadılar. Okullarda boykot yaptırıp bankalar dâhil birçok iş yerinin açılmasını engellediler. İzmir’de bazı bankalar bombalandı… Mersin Valisi, bugünkü DİSK mitinginde İstiklal Marşı’ndan başka marş söylenmesini ve Türk bayrağından başka bayrak taşınmasını yasakladı. Bugün 32 ilde gösteri yapılması yasaklandı 58 il ve ilçede mitinglere izin verildi.”

“DİSK’in direniş kararı yasa dışıdır” diyen CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit’in olaylarla ilgili açıklamasını da şu şekilde sayfasına taşımıştı Tercüman: “CHP lideri ‘Mersin’deki mitinge CHP’li parlamenterlerin katılmaya hakları yoktur. 25 CHP’li parlamenterin 1 Mayıs’ın işçi bayramı olarak kutlanması istediğini solculuk saymalarını yadırgadım” dedi. CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit dün DİSK’in direniş kararını yasa dışı olarak niteledi ve CHP’li işçilerin direnişe katılmamasını istedi. 1 Mayıs konusundaki gelişmeleri değerlendirmek için toplanan CHP Genel Yönetim Kurulu toplantısından sonra bir basın toplantısı düzenleyen Ecevit, direniş uygulanan İstanbul, Ankara, Mersin ve Adapazarı Belediye Başkanvekilleri ile görüştüğünü belirtti.”

Ortalık yangın yeriyken o esnada MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan ile Başbakan Süleyman Demirel’in birlikte “altı ve üstü kızarmış kadayıf” yiyor, fotoğrafları Tercüman’da ilk sayfada yer alıyordu. “Demirel, Erbakan’dan Bilgiç için destek istedi” başlığıyla buluşmanın detayları şu şekilde aktarılıyordu: “Başbakan ve AP Genel Başkanı Süleyman Demirel, MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan’ı ziyaret ederek, cumhurbaşkanı adayı Sadettin Bilgiç’in MSP Grubu tarafından desteklenmesini istedi. Erbakan 45 dakika süren görüşmeden sonra yaptığı açıklamada neticeye gidilmesi için AP oylarının noksansız toplanmasının ön şart olduğunu belirtti.” Vurgulanan noktalar ise ilginçti: “45 dakikalık görüşmeden sonra Erbakan, bütün AP’lilerin Bilgiç’e oy vermesinin sağlanmasının gerektiğini bildirdi. MSP Lideri, Başbakan’a ikram ettiği kadayıf dağıtılırken ‘Bilgiç’e de ayırın, onun düğün merasimi için toplandık buraya’ dedi. 54. turda Bilgiç ilk defa Batur’u geçerek 250 oy aldı. Batur’a ise 240 oy çıktı.”

1 Mayıs, işçinin bayramı olarak anılmaktan uzak bir şekilde geçerken Zeki Müren’in Paris’te yaptırdığı estetik ameliyatlar da gündemin bir parçası olarak hatırımızda kalıyordu tabii.