FIFA Kulüpler Dünya Kupası yeni formatıyla karşımızda!

2000 yılından beri düzenlenen ve altı kıta şampiyonunun yarıştığı FIFA Kulüpler Dünya Kupası, aslında dünyanın 1 numarasını belirleme turnuvasıydı. Turnuvayı kazanan takım, resmî olarak Dünya Şampiyonu olan kulüp olarak kabul edilirdi. Yani Güney Amerika'nın Şampiyonlar Ligi olan Libertadores'in şampiyonuysanız ve Kulüpler Dünya Kupası finalinde Avrupa Şampiyonlar Ligi kazananı Real Madrid'i yendiyseniz resmî olarak dünyanın en iyi takımıydınız. Elbette ki turnuvanın formatı değişmeden önce, yani işler daha kolayken…

FIFA'nın 2016 yılından beri başkanlığını yapan Gianni Infantino, başkanlığının ilk senesinde FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nda yeni bir format oluşturma fikrini ortaya attı. Infantino, 8 yıl önce bu fikri dile getirirken futboldaki ekonomi havuzunun daha çok kulüp takımları tarafından dolduğunun farkındaydı.

UEFA'nın elinde Şampiyonlar Ligi gibi bir gelir kapısı varken ve bu kapı her sene sirkülasyonla büyük bir kazanç getirirken, FIFA'nın sadece dört yılda bir oynanacak Dünya Kupası'ndan gelir bekler vaziyette olması; FIFA'yı “yeni bir oluşum olmalı” fikriyle baş başa bıraktı. Hülasa; kulüplerden gelir elde etme arzusu, Infantino'nun yeni bir turnuvayı gün yüzüne çıkarmasına ve Dünya Kupası formatıyla Şampiyonlar Ligi takımlarını harman hâle getirerek FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nı kapsamlaştırmasına sebep oldu.

Neler değişti?

FIFA Dünya Kulüpler Kupası, 6 kıtanın şampiyonunun seçileceği mini bir turnuvadan 32 takımlı dev bir uluslararası organizasyona dönüştü. Önce 2017’de her dört senede bir Dünya Kupası'na hazırlık fikri olarak konuşulan bu turnuva, 2021’de 24 takımla Çin'de yapılması planlandı. Covid-19'un ortaya çıkmasıyla birlikte turnuva askıya alındı. Bu süreç FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nı dört sene sonrasına, yani 15 Haziran 2025 yazına taşımış oldu.

Ebette ki altı kıtanın Şampiyonlar Ligi şampiyonları, bu turnuvaya katılmaya devam edecek. Peki geriye kalan bu kontenjan nasıl doldurulacak?

Her kıta özelinde son dört yıl içinde toplanan puanlara göre bir sıralama oluşturulacak. Turnuvaya gidecek takımlar ise son dört yıldaki puan durumuna ve kıta kontenjanına göre organizasyonda mücadele etmiş olacak.

Bu turnuvaya en çok takım gönderen kıta, tahmin edileceği üzere 12 takımla Avrupa kıtası. Turnuvaya altı takım gönderen Güney Amerika, turnuvaya en çok takım gönderen ikinci kıta olurken Kuzey/Orta Amerika, Asya ve Afrika ise turnuvaya dört takım gönderecek. Okyanusya'dan ise turnuvaya sadece bir takım gidecek.

Şunu da belirtmeden geçmemek gerek, ev sahibi olan kıtanın da ekstra bir takım hakkı olacak. Bu hak, bu yaz düzenlenecek olan 2025 FIFA Kulüpler Dünya Kupası'na ev sahipliği yapan Kuzey/Orta Amerika'nın turnuvaya bir takım fazladan göndermesi demek olacak.

Dünya kupasına hazırlık imkânı

FIFA'nın bir nevi eski konfederasyon turnuvası yerine geçen yeni organizasyonu 2025 FIFA Kulüpler Dünya Kupası, elbette ki 2026 yılında Amerika'nın ev sahipliğinde oynanacak FIFA Dünya Kupası'na da büyük bir hazırlık imkânı sağlayacak. FIFA'nın en önemli ve eski turnuvası olan Dünya Kupası, her dört yılda bir oynanırken artık bir sene öncesinde de FIFA Kulüpler Dünya Kupası oynanarak ev sahibi ülkenin ve kıtanın staj programı olacak.

FIFA, 2022 Dünya Kupası'ndan 2,64 milyar dolar yayın geliri elde etmişti. Bu kazanç, FIFA'nın Kulüpler Dünya Kupası özelinde yayın geliri beklentilerini de oldukça yukarıya çıkarmasına sebep oldu. Bahsettiğimiz gibi FIFA, asıl kazancın kulüp takımlarında olduğunu düşündüğü için de beklentisini epey yüksekte tuttu aslında. Ancak şu ana kadarki en yüksek teklifin Apple'dan 1 milyar dolar civarında geldiği iddia edildi. Bu teklif de beklentinin ancak dörtte biri kadar olması sebebiyle FIFA, eylül ayında acil durum toplantısı yaptı.

Avrupa'daki futbolcu sözleşmelerinin çoğunluğunun 30 Haziran’a kadar yapıldığını ve turnuva tarihinin 15 Haziran-13 Temmuz olduğunu göz önüne alırsak buradan da bir sorun çıkacağı medyadaki iddialar arasında. Yani 8 Temmuz’da oynanacak bir mücadelede bir futbolcu artık oynadığı kulübün lisanlı sporcusu olmayabilir. FIFA, bu boşluğu geç de olsa fark etti ve turnuvaya katılacak takımların federasyonlarına turnuva başlamadan önce, 1-10 Haziran arasında transfer dönemini açacağını duyurdu. Ekstra olarak FIFA, 27 Haziran-3 Temmuz günleri arasında da turnuva içinde transfer dönemi açacağını açıkladı. Ancak bu turnuva içi transfer döneminde, takımlar kadrolarına maksimum iki futbolcu ekleyebilecek ve kulübüyle turnuvaya katılan bir futbolcu turnuvadaki başka bir takıma transfer olursa organizasyonda forma giyemeyecek.

Yoğun maç takvimi

Endüstriyelleşen futbolda artık yayınlanan her maç büyük bir sirkülasyon getirdiği için Covid-19 zamanında tüm dünya evdeyken futbolcular, kaleci sesinin işitebildiği koca stadyumlarda maçlara çıkıyordu. Her şey durabilirdi ancak yayıncı kuruluşların ve sponsorların milyon dolarlar yatırdığı futbol maçları duramazdı! Üstelik futbol da zaten eski futbol değildi. 1930’dan beri her dört senede bir düzenlenen Dünya Kupası artık eskisi kadar büyülü gelmiyordu. Çünkü artık Dünya Kupası’na gelene kadar ülke millî takımınızın en az üç turnuvasını seyretmiş oluyordunuz. Çünkü daha fazla turnuva daha fazla maç demekti; daha fazla maç, daha fazla izleyici demekti. Daha fazla izleyici daha fazla reklam ve sponsor demekti, sirkülasyon ve alışveriş demekti. Sadece millî takımları izlemek ne mümkün! Tuttuğunuz futbol kulübünün Avrupa maçları ile birlikte senede 50 maçını seyretmeniz ve eğer izlediğiniz yerel lig sıkıcıyla diğer tüm liglere ulaşma şansınız vardı. Dünyanın her yeri koca bir stadyuma dönmüştü ve durmadan yeni organizasyonlar ekleniyordu.

Avrupa futbolunun yöneticisi UEFA, 2021 yılında daha çok gelir elde etmek için Avrupa Süper Ligi’ni kurarak büyük bir devrim yapmak istemişti. Sadece başarılı Avrupa kulüplerini kendi bünyesinde toplayan bu lig, biz özerkiz diyordu. Ancak kurulur kurulmaz müthiş bir tepkiyle karşılaşınca Avrupa Süper Lig’i 2021 senesinde (rafa) kaldırıldı.

Dünya futbolunun yöneticisi olan ve millî takımlar düzeyinde turnuvalar düzenleyen FIFA ise kulüp takımlarındaki muazzam taraftar ve transfer gelirini görünce Kulüpler Dünya Kupası’nı büyük bir organizasyona dönüştürdü. Bu genişleme daha fazla maç ve daha fazla sirkülasyon demekti.  Dünya koca bir stadyuma dönmüştü.