Ummu Zakari: “Kadınları güçlendirerek onlara yardımcı olabiliriz”

Derneğinizin kuruluş hikâyesini dinleyebilir miyiz? Ne tür çalışmalarda bulunuyorsunuz?

The Fedaration of Muslim Women’s Associations (Müslüman Kadın Dernekleri Federasyonu) adlı organizasyonumuz; aslında diğer organizasyonların, bireylerin ve derneklerin bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Gana'da, özellikle azınlık hâlinde olan Müslüman kadınlara, yapılan ayrımcılık sonucunda kurulmuş bir yapıdır. Müslüman kadınlar eğitim almak isteseler de alamıyorlardı. Çünkü okullarda dinî ibadetlerini yerine getirmelerine izin verilmiyordu ve onlar da bu haklarından vazgeçmek istemiyorlardı. Dolayısıyla bu dernek, eğitim gören Müslüman kadınlara yardım etmek ve hakları için mücadelelerine hizmet etmek amacıyla kuruldu.

Peki, Gana'da kadınlar eğitim imkânlarına kolay erişebiliyorlar mı? Gözlemleriniz ne yönde?

Hem evet hem de hayır. Evet çünkü Gana'da herkes okula yazılabilir. Ancak okula kayıt olmanın haricinde farklı zorluklar var. Mesela maddi imkânların yetersizliğinden dolayı bazı insanlar okul masraflarını karşılayamıyor. Diğer bir nedense Gana'daki eğitim kalitesi yüksek okulların Hristiyanlar tarafından kontrol edilmesi. Bu gibi okullara gitmek isteyen Müslüman kadınların önü kesiliyor. Çok az sayıda Müslüman öğrenci alan bu okullarda Müslümanların dinî vecibelerini yerine getirmelerine izin verilmiyor. Başörtüsü gibi kıyafetlerin giyilmesi de yasak ama en azından oruç veya namaz gibi ibadetlere izin verilmesini umuyoruz. Tüm bunlar Müslüman kadınların karşılaştığı zorluklardır. Bu nedenlerden dolayı da eğitim kurumlarına erişemiyoruz.

Ülkenizde kadınlar iş dünyasında, siyasette kendilerine bir yer bulmakta zorluk çekiyorlar mı? Hangi sorunlarla karşı karşıyalar?

Gana'daki birçok kadın, nüfuzlu ailelerden değil de tabandan gelmeleri ve eğitim seviyelerinden dolayı küçük ölçekli ticaretle uğraşıyorlar. Bu da iş dünyasının en alt basamağı. Bu kişilerin başlangıç sermayeleri olmadığı gibi çoğu zaman maddi teminatı karşılayamadıkları için bankalardan kredi bile çekemiyorlar. İşte bu noktada en azından kendilerine yetebilecekleri yeni bir girişim kurmak için kurumlar ve STK'lardan gelen fonlara güveniyorlar. Bu yüzden iş dünyasında en üst düzeyde çalışan çok az kadınımız var.

“Son zamanlarda kadın cinayetlerinde bir artış söz konusu”

Günümüzde özellikle pandemi sonrasında ev içi şiddet maalesef artmış durumda. Gana'da bu duruma ait bir istatistik var mı? Böyle bir çalışma yapıldı mı?

Dediğiniz gibi tüm dünyada istatistikler yükseldi. Gana'da da buna benzer bir durum yaşıyoruz ama bölgeden bölgeye ve şiddetin türüne bağlı olarak veriler farklılık gösteriyor. Son zamanlarda kadın cinayetlerinde bir artış söz konusu. Şu an bazı erkeklerin eşlerini öldürmesi nedeniyle süren davalar var. Bu da Gana'daki ciddi sorunlardan biri. Ayrıca bazı ortaokullarda öğretmenler tarafından cinsel istismar durumları da söz konusu.

Derneğinize başvuran kadınlar ne gibi sorunlarla kapınızı çalıyor? Gana yönetimi kadına yönelik şiddete karşı ne gibi önlemler alıyor?

Genelde küçük ölçekli bir iş kurmak için fonlama ihtiyacına, kendilerini temsil etmemiz veya danışmanlık vermemiz gereken yasal hakların korunmasına yönelik sorunlarla kapımızı çalıyorlar. Ayrıca gençlere rehberlik ettiğimiz kariyer danışmanlığı hizmeti sunuyoruz. Yani temelde bu üç alan, verdiğimiz en yaygın hizmetlerden. Ayrıca topluluğumuzdaki Müslüman kadınların ihtiyaçlarını da karşılıyoruz.

Yeni girişimler söz konusu olduğunda, hükûmet bu sürece yoğun bir şekilde dâhil oluyor. Şu anda onaylayıcı eylem kanunu, vasiyetname bırakmadan ölen kişinin mirasına mirasçı olma kanunu olan PNDC 111 gibi yasalara sahibiz. Ayrıca Müslüman aile kanunumuz var. Bunların hepsi, kadına yönelik şiddeti azaltmaya yardımcı olacak tasarılardan.

 “Tamamen erkeğe bağımlı olmak şiddete yol açar”

Sizce yapılan çalışmalar, kanuni düzenlemeler yeterli mi? Kadına yönelik şiddeti önlemede etkili sonuçlar almanın başka bir yolu var mı?

Şiddete karşı asla yeterli yasa yok. En azından eğer faillere yönelik caydırıcı cezai işlemler uygulanırsa şiddeti azaltmayı ve önlemeyi sağlayabilir yasalar. Ayrıca kadınları güçlendirerek onlara yardımcı olabiliriz. Kadına yönelik şiddetin bir kısmı, aile üyeleri ve partnerler tarafından işlendiği için kadınları güçlendirerek kendi kendine yetebilmelerini sağlayabiliriz. Böylece kadınlar ailelerine karşı daha fazla sorumluluk sahibi olup tamamen eşlerine bağımlı hâle gelmezler. Tamamen erkeğe bağımlı olmak şiddete yol açar.

Günümüz toplumunda, toplumsal cinsiyet açısından kadına yüklenen roller çok fazla. Kadının hem iş hayatında hem de sosyal hayatında başarılı olması bekleniliyor. Gana'da kadına yönelik bu roller nasıl bir etki uyandırıyor?

Hayatının birçok alanında başarılı olan kadınları görüyoruz. Bizlerin de kariyerleri, aileleri var ve aynı zamanda diğer kadınların hayatlarını iyileştirmek için sivil toplum kuruluşlarına yardım ediyoruz.