Doç. Dr. Cem Oğultürk: "Netanyahu yargılanacak"

Orta Doğu’da savaş bölgeye yayıldı… İran'dan İsrail'e füze saldırısı geldi. İran, "İsrail'e saldırıyı meşru müdafaa hakkımız uyarınca düzenledik” dedi. Bu füze saldırısı ne anlama geliyor?

İsrail güçlerinin 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'nde zorla yerinden edilen Filistinlilerin kaldığı 172 merkeze düzenlediği saldırılar sonrası savaş denkleminde başta İran olmak üzere diğer ülkelerinde girmemesi kaçınılmazdı. İsrail’in neredeyse bütün uluslararası hukuk kurallarını ihlal etmesine, İran’ın ve vekillerinin de karşılık verdiklerini gördük. İran’ın İsrail’e füze saldırısı düzenleyeceğini pek çok uzman aslında beklemiyordu. Ancak haklarını teslim etmek lazım, İran uzmanları, bunun sürpriz olmadığını ifade ettiler. İran tarafından gerçekleştirilen füze saldırısı sonrası İsrail’in askeri tesisleri ve havaalanlarında tahrip meydana geldiği görüldü. İsrail’in misilleme yapabilmek için oluşan bu zararı kullanma niyetinde olduğu görülüyor.

İsrail, İran’ın bu saldırısına nasıl karşılık verebilir?

İsrail, İran’ın nükleer tesislerine, petrol ve kimya tesislerine yönelik saldırılar gerçekleştirebilir. Elektronik harp kullanarak zayiat verme girişimlerinde bulunabilir. İsrail hava kuvvetlerine de başvuracaktır. Genel olarak iki ülke teopolitik kavramlara ve söylemlere dayanarak hareketlerini şekillendiriyor.

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, İsrail’e yönelik füze saldırısın ilişkin yaptığı açıklamada, "Allah’ın izniyle, direniş cephesinin darbeleri Siyonist rejimin yıpranmış ve çürümekte olan cesedi üzerinde daha güçlü ve acı verici olacaktır" dedi. Bu sözler ne ifade ediyor?

Hamaney’in birlik ve beraberlik içerisinde diri ve güçlü tutması gereken bir İran halkı var. Kendi söylemleri bakımından tutarlı ancak sahada İsrail’in özellikle hava kuvvetleri ve savunması açısından kuvvetli olduğu aşikâr. Hamaney’in bu açıklaması gerilimin tırmanacağının bir göstergesi. Elbette, bölge devletleri gerilimin artmasından bundan rahatsız. 

ABD Başkanı Joe Biden ise ABD ordusuna İran saldırılarına karşı İsrail’in savunulması ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurulması talimatı verdiğini açıkladı. Bunu nasıl yorumlamalı?

ABD saldırıda bu kez askeri açıdan İsrail’e çok kuvvetli olmasa da destek verdi. Söylem olarak yanında ancak askeri açıdan Nisan saldırısına göre desteği daha etkisiz kaldı. ABD, Orta Doğu’daki bu savaş sarmalının İsrail’in lehine bitmesinden memnun olacaktır. Ancak küresel denklemde esas rekabetin ABD ve Çin arasında olduğu gerçeğini unutmamalıyız. ABD yönetimi, Pasifik’te Çin’e karşı daha güçlü durabilmek için İsrail’in kazanacağı her türlü zaferden mutlu olacaktır.

“Lübnanlıların ilk durağı Türkiye olmayacak”

İsrail işgal ordusu Gazze Şeridi'nden sonra günlerdir beklenen hamlesini yaptı, askerler karadan Lübnan’a girdi. Aynı dakikalarda Orta Doğu’nun bir başka başkentinde arka arkaya patlamalar oldu. Lübnan 50 yıl içinde dördüncü kez işgal edilmesi ne anlam ifade ediyor?

Lübnan son 3-4 yıldır ekonomik krizle boğuşan bir ülke. Bankacılık sistemleri doğru dürüst çalışmıyor. Ülkede uzun süreli elektrik kesintileri söz konusu olduğunu da biliyoruz. Geçmiş dönemlerdeki işgallerden farkı olmaz. Çünkü diğer bir ifadeyle Lübnan batık bir ülke.

Lübnanlılar evlerini terk etmeye başladı. Türkiye başta olmak üzere diğer çevre ülkelere gidecekleri söyleniyor. Siz ne düşünüyorsunuz?

Lübnanlı vatandaşların ilk durağı Türkiye olmaz. İlk durakları Ürdün, Suriye ve Hristiyan Arapların Fransa olabilir. Suriye örneğinde olduğu gibi Türkiye’ye doğru kitlesel bir göç olacağını düşünmüyorum.

İsrail’in, Lübnan’da Hizbullah üyelerine yönelik saldırısını çağrı cihazları aracılığıyla gerçekleştirmesi de çok konuşuldu. Söz konusu patlama gözleri cep telefonlarına çevirdi. Sizin bu konuya yaklaşımınız nedir?

Bugünün teknolojisiyle alakalı bir şey değil bu. 2000’li yılların başında da kullanılırdı. Bunlar el yapımı patlayıcı haline getirilmiş çağrı cihazları. Çağrı cihazları küresel anlamda bir korkuya sebebiyet vermemeli. Ancak siber savaşlara karşı tedbirler alınmalı. Siber savaşın nereden geleceği belli değil. Biz de yerli ve milli yazılımlar geliştirmeliyiz.

“İsrail uluslararası hukuku ihlal eden bir ülke”

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Orta Doğu'da çatışmanın genişletilmesini kınadı, acil ateşkes çağrısında bulundu. Bu çağrı yakın zamanda karşılık bulur mu?

İsrail’in şu an için ateşkesi düşünmediğini değerlendiriyorum. İsrail eğer ateşkes fikrini düşünmüş olsaydı Guterres’i istenmeyen adam ilan etmezdi. İsrail’in uluslararası hukuku ihlal eden bir ülke olduğu ve siyasi hedeflerine erişmeden ateşkese yanaşmayacağını 5 yaşındaki çocuk bile tahmin edebilir. İsrail için en büyük tehdit İran. ABD’nin desteğiyle o tehlikeyi bertaraf etmek isteyecektir.

Binyamin Netenyahu önderliğindeki Siyonist İsrail rejiminin temel hedefi nedir?

Vadedilmiş topraklardır. Bu toprakları ele geçirene kadar durmalarını beklemiyorum. Güney Lübnan’da tampon bölge oluşturarak Batı Şeria ve Gazze’nin İsrail’e dahil olması en büyük hayalleri. Ayrıca İsrail, İran’da tehdit almayacak bir pozisyona da geçmek istiyor.

İsrail’in, İran ve Lübnan karşısında geri çekilme ve ateşkes gibi bir durumu da söz konusu değil öyleyse?

Evet, değil. 5 Kasım 2024'te yapılacak ABD seçiminin İsrail’i daha pervasızlaştırdığını da söylemek mümkün. Mevcut ABD Başkanı Joe Biden’ın İsrail’e söz geçiremediğini görüyoruz. Pentagon’da var olan İsrail lobisi de göz ardı edilmemeli. İsrail’in Güney Lübnan’da yürüteceği işgal hareketi başarısız olursa o zaman ateşkes görüşmelerine yönelebilir.

Binyamin Netenyahu’nun yargılanacağını düşünenlerden misiniz?

1995 yılında Bosna’da katliam yapan Radovan Karadžić ve Ratko Mladić de yargılanacaklarını düşünmüyordu ama geldikleri nokta herkesin malumu. Netenyahu ve İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın da er ya da geç yargılanacağını düşünüyorum.

“Filistin için dayanışma forumu oluşturulmalı”

İsrail’in kanlı saldırılarına karşı Türkiye’nin tutumunu ve duruşunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye, Filistin sorununa karşı uluslararası hukuk kurallarını önceleyip, vicdanı açıdan yaklaştı. İsrail’in Filistin’e yönelik soykırımına karşı en sert cevapları veren ülkelerin başında yer alıyoruz. İsrail ile ticareti kesen ender ülkelerden biriyiz. Türkiye bugüne kadar İsrail’e tepki verirken rasyonalitesini hiç kaybetmedi. Türkiye bu konuda İspanya, İrlanda, Norveç, Slovenya ve diğer Afrika ülkeleri ile ortak hareket etmeli. Gerekirse bu ülkelerle bir araya gelerek Filistin ile dayanışma forumu oluşturulmalı.

İsrail ilerleyen dönemde Türkiye için bir tehdit yaratabilir mi?

İsrail, Türkiye’ye karşı ancak PKK, PYD ve YPG gibi terör örgütleri aracılığıyla dolaylı yollardan tehdit yaratabilir. İsrail’in doğrudan Türkiye ile savaşacak kapasitesi yok.

Areda Survey araştırma şirketinin Türkiye genelinde gerçekleştirdiği inceleme dediklerinizi doğrular nitelikte. Sonuçlar; Türk vatandaşlarının İsrail’den korku duymadıkları sonucunu ortaya koydu. Amerikan Kongresi’nde Netanyahu’nun ayakta alkışlanması ise Türk halkının yüzde 87’si tarafından utanç verici bir durum olarak karşılandı. Bu verilere dair neler söylersiniz?

Türkiye’de İsrail’e karşı iktidar, muhalefet ve halkın tek ses olduğunu söyleyebiliriz. Bu bir hayli sevindirici. Amerikan Kongresi’nde Netanyahu’nun alkışlanması ise hiç sürpriz değil. ABD, İsrail’in kuruluşunda doğrudan rol oynayan bir ülke. Onların güvenliğinin de destekçisi. John Mearschimer ve Stephen Walt’ın “İsrail lobisi ve Amerikan Dış Politikası” adlı bir kitabı var. Bu kitap ABD ve İsrail’in iş birliği yapmasının altında yatan gerçekleri tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. Bu noktada bizim yapmamız gereken en önemli hususun etrafımızda yaşanacak gelişmelere karşı her an hazırlıklı olmaktır.